Hezbollahu lëshoi ​​një raketë kundër selisë së përgjithshme të Mossad-it në Izrael dhe duke pasur parasysh të gjitha sistemet përkatëse që janë vendosur vitet e fundit pranë nesh (në luftën e Rusisë në Ukrainë dhe atë të izraelitëve në Palestinë dhe tani në Liban) atmosfera përreth nesh mban erë baruti.

Gjithë këto vite janë nënshkruar në mbarë planetin shymë marrëveshje për të kufizuar armatimet apo armët e shkatërrimit në masë. Por shumica e tyre as që zbatohen.

Kështu, që nga 5 marsi 1970, ekziston Traktati për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore ( NPT ), i cili synon të kufizojë përhapjen e tyre. Ai është nënshkruar nga 189 shtete.

Midis tyre janë 5 që njihen në mbarë botën si shtete bërthamore. Ato janë SHBA, Rusia, Britania e Madhe, Franca dhe Kina, anëtarë të përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB-së.

Gjithashtu, u firmos në vitin 2021, e vetmja marrëveshje që ende ‘mbahet’ më këmbë, midis shumë marrëveshjeve të bëra historikisht midis Uashingtonit dhe Moskës. Ajo është marrëveshja për kontrollin e armëve dhe më 2021 u zgjat edhe për pesë vjet të tjera.

Traktati i Fillimit të Ri për Reduktimin e Armëve Strategjike kufizon çdo vend në jo më shumë se 1550 koka bërthamore të zhvilluara dhe 700 raketa dhe bombardues të zhvilluar.

Ai skadon në vitin 2026. Pra, negociatat duhet të kishin filluar tashmë. Përkundrazi, nuk ka as pikën më të vogël kontakti.

Ku prodhohen? Raketat prodhohen në Evropë (Francë, Britani e Madhe, Gjermani, Itali, Spanjë, Suedi, Norvegji, Rusi, Turqi, Poloni) ku nuk ka marrëveshje aktive për të kufizuar raketat me rreze të gjatë veprimi (15,000 km).

Tërheqja e Trump nga një marrëveshje historike dhe prodhimi i ‘ndalimeve’ nga Rusia

Kambanat e marrëveshjeve për kontrollin e armëve filluan të ‘bien’ në vitin 2002, me tërheqjen e administratës së George W. Bush nga Traktati i Raketave Anti-Balistike (ABM).

Ndër të pakënaqurit ishte edhe Gjermania, por ajo nuk u shpreh dhe nuk bëri asgjë për të ndalur zhvillimet. Kështu ajo u akuzua nga Moska për indiferencë ndaj mbrojtjes së interesave të sigurisë evropiane dhe ndër kushtet që vuri ishte një konfrontim publik me Uashingtonin.

Kjo situatë vazhdon.

Në gjysmën e parë të viteve 2000, SHBA vendosi sisteme amerikane ABM në Poloni dhe Republikën Çeke "për një kërcënim të mundshëm nga Irani". Rusia kishte paralajmëruar se do të vazhdonte me zhvillimin e raketave të reja me rreze të mesme – gjë që e bëri.

Në vitin 2019, Donald Trump u tërhoq nga Traktati i Forcave Bërthamore me Rreze të Mesme ( INF). Kur ndodhi kjo, shumica e shteteve evropiane mbetën të shtangura.

Traktati i nënshkruar në vitin 1988 midis Presidentit të atëhershëm të SHBA Ronald Reagan dhe liderit sovjetik Mikhail Gorbachev ndaloi përdorimin e raketave bërthamore dhe konvencionale me bazë tokësore me rreze veprimi midis 500 dhe 5500 kilometra.

Ky vendim u karakterizua si një moment historik për kontrollin e armëve.

Pas tërheqjes së SHBA-së nga Traktati, ushtria amerikane vazhdoi të zhvillonte një aftësi konvencionale raketore me rreze të mesme veprimi (Typhon) të lëshuar nga toka, e cila ishte e ndaluar sipas INF.

Testet e para u kryen në një stërvitje në Filipine.

Pas SHBA-së, edhe Rusia u tërhoq dhe këtë vit Vladimir Putin propozoi në mbledhjen e Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Rusisë që të rifillojë prodhimi i këtij lloji raketash (në bazë të rezolutës së OKB-së, transferimi i armëve në këtë vend është i ndaluar).

Ai shtoi se duhet vendosur gjithashtu se ku do të vendosen "për të garantuar sigurinë tonë". Ai theksoi gjithashtu se SHBA-ja "jo vetëm që prodhon këto sisteme raketore, por i ka sjellë tashmë në Evropë, e pikërisht në Danimarkë".

Përgjigja ndaj kësaj është se në Kaliningrad (një pjesë e izoluar e Balltikut, pranë Polonisë dhe Lituanisë dhe 530 kilometra larg Berlinit) ekziston raketa balistike ruse SRBM Iskander e cila është e aftë për të të aktivizuar armë bërthamore.

Edhe pse ka një distancë të deklaruar prej më pak se 500 km (brenda kufirit të traktatit INF), SHBA pretendon se në të vërtetë ka një rreze më të gjatë.

Pra, rusët shkelën së pari Traktatin.

Marrëveshja mes Uashingtonit dhe Berlinit

Në korrik, në Samitin e NATO-s, Uashingtoni dhe Berlini ranë dakord për instalimin në tokën gjermane të tre lloje raketash amerikane nga viti 2026.

Kjo është hera e parë që do të ndodhë që nga vitet ’80.

Dokumentet specifikojnë se operacioni do të drejtohet nga SHBA. Nuk përmendet nëse Gjermania do të ketë kontroll mbi to, pasi ata do të jenë në tokën e saj.

Amerikanët do të dërgojnë në Gjermani raketën e lundrimit Tomahawk Block 4, me rreze veprimi pak më shumë se 1610 km, Standard Missile-6 (SM-6), me rreze veprimi prej 370 km. Të dyja janë të destinuara kryesisht për një rol të mbrojtjes ajrore.

Gjithashtu do të instalohet një armë hipersonike me rreze të gjatë (LRHP), e cila është ende në zhvillim e sipër dhe do të ketë një distancë prej më shumë se 2900 km.

Sipas Responsible Statecraft që citon noa.al, dy nga këto raketa do të jenë në gjendje të godasin thellë në Rusi.

Ato janë të armatosura në mënyrë konvencionale dhe mund të bëhen upgrade në armë bërthamore. Kjo, natyrisht, kërkon një marrëveshje të re, pasi ajo ekzistuese shkel Traktatin e Forcave Bërthamore me Rreze të Mesme.

Gjermania midis demokracisë dhe vendimeve drastike

Në demokraci gjithçka që ka të bëjë me një komb kalon nga Parlamenti, i cili duhet të votojë që çdo propozim të jetë i vlefshëm. Në këtë rast, Budestang-u nuk diskutoi as vendosjen e raketave të reja në tokën gjermane.

Një polemikë pasoi natyrshëm, me pushtetin politik në favor dhe Alternativën e djathtë për Gjermaninë (AfD) dhe Aleancën e krahut të majtë Sahra Wagenknecht (BSW) të cilët kundërshtuan.

Partia Social Demokrate e kancelarit Olaf Scholz, partia më e madhe në koalicionin qeverisës, është e ndarë, ashtu si edhe populli i Gjermanisë.

Sipas një sondazhi të fundit, 49% ishin kundër vendosjes së raketave dhe 45% ishin pro. Në Gjermaninë Lindore, 74% janë kundër, me çështjen që intensifikon më tej tensionin në rajone dhe pritet të luajë një rol vendimtar në rezultatin e zgjedhjeve kombëtare të vitit 2025.

Duan të ndjekin Gjermaninë

Pasi Gjermania hapi derën për raketat amerikane, anëtarë të tjerë evropianë u shfaqën në NATO për të kënaqur "nevojat" e SHBA.

Një ditë pas marrëveshjes Uashington-Berlin, Franca, Gjermania, Italia dhe Polonia nënshkruan një marrëveshje për të zhvilluar së bashku një sistem të paspecifikuar goditje me precizion me rreze të gjatë nën flamurin e një programi të ri të quajtur Qasja Evropiane e goditjes me rreze të gjatë (ELSA).

Zyrtarët thanë se synohej të ishte një GLCM me një distancë prej 1,000–2,000 km.

Çfarë ndodhi herën e fundit që Gjermania pranoi të presë raketat amerikane

Në vitet 1980, Gjermania ra dakord të staciononte raketën balistike bërthamore amerikane Pershing II në përgjigje të prodhimit sovjetik të raketës RSD-10 Pioneer.

Kjo u pasua nga një krizë e fortë politike në vend që kontribuoi më së shumti në ngritjen e Partisë Gjermane të Gjelbër anti-bërthamore. E kishte kundërshtuar edhe Partia Socialdemokrate, e cila drejton qeverinë aktuale.

Në vitet 1980, teoria mbizotëruese ishte se Bashkimi Sovjetik synonte të sulmonte NATO-n – sepse kishte frikë nga sulmi i tij ndaj saj. Kjo teori u rrëzua kur dokumentet përkatëse u zbuluan pas rënies së BRSS.

Që nga viti 1989 ishte në fuqi marrëveshja e tërheqjes Gorbachev-Reagan. Por Trump e prishi. Është sigurisht diçka që nuk i favorizon banorët e zakonshëm të këtij planeti.