Zhani Ciko ka qenë ndër personat që më shumti ka njohur Parashqevi Simakun në hapat e saj të parë, por edhe në ditët e lavdisë, kur ajo u shndërrua në një yll për skenën shqiptare.

Nga ana tjetër, profesori ishte dhe personi i parë, me të cilën artistja ndau ëndrrën për të shkuar në SHBA. Në intervistën e dhënë për “Panoramën”, Ciko na rikthen në vitet e para të artistes, duke rrëfyer sesi ajo ia doli të bënte për vete publikun shqiptar. Duke ndarë me lexuesit, edhe ndihmën që i dha për të marrë vizën italiane, që më pas i shërbeu për të prekur ëndrrën amerikane.

Maestro ndalon edhe tek rikthimi i saj në 1996, ku këtë herë u ngjit në skenë, së bashku me bashkëshortin, për të përshëndetur Festivalin.

“Ishte bërë pak natyrë snobe, por e tolerueshme”, rrëfen Ciko, duke kujtuar edhe bisedat që bëri në atë kohë me të.

Videot e fundit që kanë mbërritur nga SHBA, kanë bërë që ai të ndjehet i lumtur për përkrahjen që artistja ka marrë nga shqiptarë, duke u shprehur se Shqipëria ka nevojë për një rregullator në tregun e muzikës, për të vlerësuar dhe mbajtur gjallë karrierën e artistëve.

Si e keni njohur Parashqevi Simakun, në aspektin personal dhe profesional?

Parashqevia ishte e varfër, vinte nga provinca në Tiranë, kishte marrë pjesë në disa festivale, por pa peshë, deri kur doli në skenën e Festivalit të madh dhe shkëlqeu. Kishte zë, e posedonte skenën, publiku e adhuroi menjëherë. Nisur nga kjo shumë korba i ishin sulur. Megjithatë Parashqevia kishte përkrahje. I superoi shumë thjesht sulmet, ato xhelozitë mes kolegëve.

Kur thoni kishte përkrahje, nga kush e keni fjalën?

Miqtë e saj, të pushtetshëm, të organeve drejtuesve.

Është folur shumë shpesh për jetën e saj private, me njerëz të rëndësishëm, çfarë dinit në atë kohë?

Këto gjëra në Shqipëri, boll të shiheshe me një njeri që pinit kafe, edhe kaq mjaftonte që të thuhej se ky e kishte rregulluar. Thashetheme kanë qenë të gjitha. Kjo ishte jeta e saj private dhe ki parasysh kushte nuk kishte. Pra, një takim mjaftonte për të ndezur thashethemet edhe në rrethin e artistëve.

Nga ana profesionale, Parashqevi Simaku ishte e talentuar, por a ishte e mbivlerësuar?

Jo, jo ishte e talentuar. Parashqevia ishte një farë përsëritje e Vaçe Zelës. Karrierë e saj nisi kur Vaçja ishte tërhequr. Sepse mbaroi cikli i saj. Ndërsa Parashqevia ishte një lule që mbiu dhe doli papritur në disa shfaqje të vogël dhe doli në ballë dhe e dominonte situatën. I kishte kualitetet e kohës. Kishte vesh shumë të mirë nga pikëpamja e intonacionit, sepse ishte koha që këndohej live. Kishte një ëmbëlsi, pafajësi që të tërhiqte. Dinte të rregullohej, të paraqitej mirë në skenë. Ndryshe nga Vaçja, Parashqevia luante më shumë me sensualitetin e saj. Pra, ishin ikona të kohës, që publiku I dashuronte edhe për feminilitetin e tyre.

Ju ishit edhe personi të cilit ajo i kërkoi ndihmë për të marrë një vizë italiane. Si e kujtoni atë moment?

Në atë kohë kisha interes që Parashqevia mos të mungonte. Radio Televizioni po ndryshonte gjithçka në programacionin e tij. Ishin vitet e para post komunizëm dhe Radio Televizioni ishte në një fazë tranzicioni. Koha ishte shumë e vështirë, ishte një farë revanshi nga ngjarja e ndryshmet që kishin ndodhur. Gjithçka po bëhej ndryshe, përveç Festivalit të fundvitit. Në atë kohë ishte një sfidë më vete, që me gjithë vështirësitë që ky institucion po kalonte, të përgatisje festivalin, megjithatë mund të them se ia dolëm. Shumë edhe e kritikonin, e kritikonin se i ka shërbyer regjimit.

Për artin e bërë në atë kohë kishte filluar të kishte sulme. Redaksia jonë me 3-4 veta sa ishim, kishte për detyrë të evidentonte artin e mirëfilltë, pavarësisht sulmeve apo vështirësive. Unë sa vajta u mora direkt me Festivalin, me orkestrën. Ka qenë një punë kolosale, por edhe shumë e vështirë. Kjo bëri që të kisha nevojë për Parashqevinë. Kjo ne na lidhi. Pastaj këto problemet e tjera ishin probleme që u thanë gjatë bisedave që ne bënim. Ajo kishte dëshirë ta provonte veten jashtë kufijve. Ishte ëndrra e saj, që të studionte, të jetonte dhe të këndonte në SHBA.

Ajo donte të shpërngulej në Itali, apo fliste që në atë kohë për ëndrrën amerikane?

Italia ishte trampolina që do ta hidhte në SHBA. Duke pasur vizën italiane, do të gjente rrugën për të shkuar në SHBA. Nuk më kujtohen të gjitha detajet, por më kujtohet dëshira që kishte për të shkuar dhe të provonte. Dhe kështu ndodhi në fakt. Ajo me të shkuar në Itali, nëpërmjet miqve dhe të njohurve të saj, gjeti mënyrën për t’u larguar në SHBA.

U rikthye në 1996, si ishte Parashqevia këtë herë, pas disa vitesh në SHBA?

Për rikthimin e ftuam ne, ishte festivali i ‘96. Ajo tha se do të vijë, por jo të konkurrojë, por të përshëndeste. Ashtu na duhej edhe ne. Na tha që do të vinte me gjithë bashkëshortin. Një djalë shumë simpatik, një njeri i natyrës së skenës. Një natyrë latini si paraqitje, tregonte një gjendje të mirë, ajo ishte shumë e lumtur dhe e reflektonte.

Si dukej kur erdhi? Sa kishte ndryshuar?

Dukej pak natyrë snobe, fliste më së shumti anglisht sesa shqip. Ishte natyra e saj që donte të demonstronte se jeta i kishte ndryshuar, se ishte mirë, ishte e lumtur dhe e realizuar. Kishte këto snobistet, por të tolerueshme. Erdhi për të demonstruar për të treguar se kam marrë një rrugë tjetër. Edhe ne na u bë qejfi. U soll me të njëjtin respekt.

Është folur shpesh në fakt, në radhët e artistëve, se kur u rikthyer ishte disi më e mënjanuar me kolegët…

Jo, jo u soll shumë mirë jo vetëm me mua, por edhe me kolegët e tjerë të festivalit.

Pse nuk këndoi shqip Parashqevia kur erdhi?

Ajo këngët e saj i kishte kënduar, nuk mund të dilte me të njëjtat këngë. Ku do të mbetej supermacia e saj që kishte shkuar në kontinentin tjetër për të shkëlqyer.

E dinit ju profesor për problemet dhe dramat që ajo kishte kaluar në SHBA?

Heshtja fliste vetë. Herë pas herë dilte emri i Parashqevisë, edhe në emisione, pyesnin njerëzit. Duke menduar krenarinë e saj, e kishte shumë të shtrenjtë paraqitjen e saj dhe duke mos pasur më këto, kuptohej që nuk do të dëshironte të shfaqej në media. Ndarja nga djali, divorci me bashkëshortin dhe gjithçka tjetër që është thënë, mund mos të ketë qenë fare faji i saj për të prishur familjen, megjithatë ajo nuk do të donte t’i ndante këto detaje me publikun.

Është folur këto ditë edhe për një mundësi, që videot, dhe gjithçka ndodhi me të, janë të manipuluara. Si i vlerësoni këto teori?

Gjithçka ndodh në këtë kohë. Këto lloj manipulimesh të ekzagjerimit janë gjëra shumë prezente ditët e sotme. Kemi parë shumë filma dhe personazhe që janë manipuluar edhe artistikisht edhe nga pikëpamja e së vërtetës. Sidomos në këto raste, të këngëtareve pop, problemet që kanë pasur me jetën private, me psikodrogërat që janë bashkudhëtar të jetës së tyre. Dhe sa të vërteta janë, por legjenda në gjithë botës, ecën më shumë se e vërteta.

Rasti i Parashqevi Simakut nxori në pah edhe një problem, atë të mosvlerësimit të artistëve ikonë në vendin tonë…

Ky është një problem jo thjesht shtetëror. Shteti heq pasojat, por thelbi është tjetër. Në Shqipëri nuk ka të ardhme për një karrierë për muzikën e lehtë, sidomos në vitet e para. Shiko talentet e mëdha, po marr Anjeza Shahinin, e cila u braktis. Do këndonte tre herë në vit në aq festivale sa organizoheshin në vend dhe pastaj asgjë. Por me tre festivale në vit nuk jetohet. Pra, ne s’kemi ditur të organizojmë agjenci për të mbajtur karrierën e një stari për ta bërë edhe ndërkombëtarë. Nuk mund të ketë një treg Shqipëria, për të tillë talente, e them këtë në pikëpamjen ekonomike. Në kuptimin e shitjeve dhe ruajtjes së talenteve kjo strukturë mungon.

Është një problem më i thellë që duhet studiuar. Rasti Parashqevisë në këtë moment, solli reagim, duke e sistemuar, tregon që ne po e përkrahim. Por vënia e gishtit në plagë tregon shumë. Problem janë pensionet, që kanë mbetur që pensionet e asaj kohe, asnjë nuk vuri më dorë. Ka pasur raste shumë të dhimbshme. Dua të kujtoj këtu këngëtaren Drita Papajani, për këto shkaqe ajo përfundoi në një azil ngritur nga shoqatat fetare. Edhe Lili Cingu pati vështirësi deri në fund të jetës. Ky është një fenomen në të gjithë botën, të gjithë kur vjen puna tek pleqëria, edhe ata që kanë pasur para nuk kanë menduar për këto vite për të ruajtur.