SHBA- “Kemi nevojë për turizmin super luks në këtë vend, njësoj siç shkretëtira ka nevojë për ujë. Ç’mund të fitohet nga 500 jahte, është e njëjtë me atë nga 4 mijë turistë me buxhet të vogël”, fjalët janë të kryeministrit Edi Rama, që citohet në një artikull të Financial Times për investimin e dhëndrit të Donald Trump, Jared Kushner në ishullin e Sazanit.

Vetëm se në artikull, Edi Rama dhe përfitimet e Shqipërisë nga ky projekt trajtohen në mënyrë periferike. Sepse historia e vërtetë e investimit në Sazan, sipas gazetarëve të Financial Times kombinon biznesin, gjeopolitikën dhe marrëdhëniet e ngushta mes elitave politike dhe financiare, që e vendosin Shqipërinë në qendër të një loje të ndërlikuar globale të influencës dhe investimeve strategjike.

Ish-këshilltari i lartë i Donald Trump, tashmë një investitor i fuqishëm me lidhje të gjera ndërkombëtare, Jared Kushner ka zgjeruar në mënyrë të ndjeshme portofolin e tij të biznesit. Ndërtimi i resortit luksoz në ishullin e Sazanit është një marrëveshje e cila tërheq vëmendje të madhe jo vetëm për vlerën e saj ekonomike, por edhe për ndikimet e mundshme politike dhe konfliktet e interesit që e rrethojnë.

Si mori formë projekti i Sazanit

Gjatë administratës së parë të Trump, Kushner dhe familja e tij ishin duke eksploruar bregdetin mes Italisë dhe Greqisë kur jahti i tyre u ankorua pranë brigjeve shqiptare.

I intriguar nga vendi, ai kërkoi një takim me kryeministrin Edi Rama, i cili u organizua shpejt dhe ndodhi në jahtin e tij. Sipas Ramës, darka ishte e përzemërt, por nuk pati asnjë diskutim për investime në atë moment.

“Ai nuk përmendi investime, thjesht pyeste për Shqipërinë. Praktikisht, nuk dinin asgjë për historinë e vendit”, kujton Rama. Megjithatë, interesi i Kushnerit për Shqipërinë nuk u ndal me kaq. Pak muaj më vonë, ai u takua sërish me Ramën në Forumin Ekonomik Botëror në Davos, ku miliarderi arab Mohamed Alabbar, i cili po zhvillonte një marinë luksoze në Durrës, i kishte prezantuar atij mundësitë e investimeve në Shqipëri. Kushner u shpreh entuziast për vendin dhe për mundësitë e tij ekonomike.

Në verën e vitit 2023, ai u kthye në Shqipëri me një ekip të zgjeruar, duke përfshirë Richard Grenell, një nga aleatët më të fuqishëm të Trumpit dhe ish-emisarin amerikan për Ballkanin. Këtë herë, Kushner ishte shumë më konkret dhe i drejtpërdrejtë: “Jemi të interesuar të investojmë,” i tha ai Ramës.

Më 30 dhjetor 2024, vetëm tre javë para inaugurimit të dytë të Donald Trumpit si president, qeveria shqiptare dha miratimin paraprak për projektin e Kushnerit: një resort luksoz prej 1.4 miliardë dollarësh në Ishullin Sazan, i cili ndodhet në mes të Adriatikut dhe është ishulli i vetëm i Shqipërisë në Mesdhe.

Ky është një nga projektet më të mëdha të financuara nga firma e Kushnerit, Affinity Partners, të cilën ai e themeloi menjëherë pas largimit nga administrata Trump, duke siguruar një financim fillestar prej 2 miliardë dollarësh nga Fondi Sovran i Arabisë Saudite.

Rama e përshëndeti marrëveshjen, duke thënë se investimi do të ndihmojë Shqipërinë të tërheqë turizmin e luksit dhe të mos dëmtojë mjedisin siç do të ndodhte me turizmin masiv.

Afera Biznesi apo Konflikt Interesi?

Megjithëse projekti i Sazanit është parë si një mundësi e madhe për Shqipërinë, marrëdhëniet e ngushta të Kushnerit me administratën Trump dhe burimi i financimeve të tij e kanë vendosur atë në qendër të kritikave.

Kompania e tij, Affinity Partners është financuar kryesisht nga Fondi Sovran i Arabisë Saudite, një fakt që ka ngritur dyshime se investitorët nga Gjiri Persik mund ta shohin Kushnerin si një mënyrë për të fituar akses dhe ndikim tek Donald Trump.

Nëse kjo është e vërtetë, atëherë investimi në Shqipëri nuk është thjesht një marrëveshje biznesi, por një lëvizje gjeopolitike që mund të ketë ndikime më të gjera.

Në një fjalim në Harvard vitin e kaluar, Kushner e përshkroi bin Salmanin si një “mik” dhe tha se me princin ai kishte zhvilluar diskutime të rregullta, pasi mori përsipër disa merita për vendosjen e Arabisë Saudite në zemër të strategjisë së administratës së parë të Trump për Lindjen e Mesme.

Kushner tha se kur Trump erdhi në detyrë, ai qe i gatshëm të tregohej “i ashpër” me Arabinë Saudite, derisa bin Salman e informoi Kushnerin për planet e tij për të modernizuar mbretërinë — nga lejimi i grave për të përdorur makinat deri te goditja e ekstremizmit.

Me pak fjalë, Arabia Saudite u zgjodh si vizita e parë e Trump jashtë shtetit.

“[Kushner] kishte një marrëdhënie të ngushtë me Princin e Kurorës Mohammed bin Salman dhe ata që janë marrë me të thonë se ai ka njohuritë e duhura kulturore për të vepruar në rajon”, citohet Helima Croft, një ish-analiste e CIA-s, e cila tani është drejtuese e Middle Hulumtimi Lindor në RBC Capital Markets. “Ai priret të dëgjojë më shumë sesa të ligjërojë, dhe shpenzon kohë me lojtarët kryesorë”.

“Nëse administrata Trump është serioze në lidhje me normalizimin e marrëdhënieve [mes Arabisë Saudite dhe Izraelit] mendoj se ata duan ta kenë Jared në ekip, edhe nëse ai po qëndron më shumë në sfond kësaj here. Ai nuk po merr një punë në administratë, por ai thotë “Unë jam këtu për të ndihmuar” dhe jep këshilla sipas nevojës.

Kritikat nga Kongresi Amerikan

Fakti që projekti i Sazanit u miratua pak javë para se Trump të kthehej në Shtëpinë e Bardhë ka shtuar spekulime mbi rolin e mundshëm të lidhjeve politike në sigurimin e kësaj marrëveshjeje. A është Shqipëria një investim i natyrshëm për Kushnerin apo një hap strategjik që lidhet me ndikimin e Trumpit?

Senatorët demokratë kanë ngritur shqetësime se kompania Afinity në pronësi të Kushnerit mund të jetë duke u përdorur si një mënyrë për të kanalizuar fonde nga qeveritë e huaja te familja Trump.

Një hetim i Senatit vitin e kaluar sugjeroi se Affinity Partners nuk ka kthyer ende fitime të konsiderueshme te investitorët e saj, duke rritur dyshimet se interesi kryesor i saj nuk është thjesht biznesi, por ndikimi politik.

Që nga krijimi, Affinity është parë në mënyrë të dyshimtë në Uashington, veçanërisht në mesin e ligjvënësve demokratë që i konsiderojnë milionat në tarifat vjetore që fitohen nga investitorët sauditë dhe me bazë në Emiratet e Bashkuara Arabe si para për të financuar ndikimin e huaj.

“Investitorët e Affinity mund të mos motivohen nga marrëdhënia tregtare, por më tepër mundësia për të derdhur paratë e qeverisë së huaj tek anëtarët e Familja e Presidentit Trump, përkatësisht Jared Kushner dhe Ivanka Trump”, tha Senatori Ron Wyden, pjesë e një hetimi të fondit nga komiteti financiar i Senatit.

Shqetësimi i disa ekspertëve të sigurisë kombëtare është se Kushner po përfiton nga lidhjet e krijuara gjatë kohës së tij në qeverisje dhe, duke pasur parasysh afërsinë me Trump, ai mund të përdoret për t’i shërbyer interesave të shteteve të huaja në çështjet diplomatike.

Wyden dhe Jamie Raskin, një tjetër anëtar i komitetit të Kongresit për mbikëqyrjen dhe llogaridhënien, kërkoi në tetor që Departamenti i Drejtësisë ta emërojë atë këshilltar special për të hetuar marrëdhëniet e biznesit të Kushner.

“Ndërsa në Arabinë Sauditë, ai është në listën e pagave të qeverisë, zoti Kushner po shërben njëkohësisht si një konsulent politik i ish-presidentit Trump, duke vepruar si një diplomat në hije dhe këshilltar politik i princit saudit të kurorës Mohammed bin Salman dhe disa të huajve të tjerë. Pavarësisht se janë të angazhuar në aktivitete të thjeshta politike,” thanë ata në një deklaratë.

Pavarësisht kritikave, për Kushner nuk është ngritur ndonjë akuzë.

“Këta djem, shumë nga këta njerëz do të thonë se gjithçka është një konflikt. Unë nuk do t’i lë të më ndalojnë. Këta nuk duan ta pranojnë [që] unë kam një histori të pabesueshme suksesi në Lindjen e Mesme”, thotë ai për politikanët demokratë.

“Unë i kam ato marrëdhënie të shkëlqyera për shkak të suksesit që kam arritur, që ishte diçka për të cilën unë u kritikova në çdo hap të rrugës dhe përpjekjeve të mia.”

Disa ekspertë të etikës në Shtetet e Bashkuara besojnë se Trump dhe anëtarët e familjes së tij ndjehen të pandëshkueshëm, duke pasur parasysh sjelljen e Joe Biden dhe djalit të tij Hunter, i cili u përball me kritika për marrëdhëniet e tij të biznesit në Ukrainë.

Hunter Biden u dënua për një vepër të veçantë që nuk lidhej me kontratat e biznesit, për të cilat ai mori falje nga i ati në fund të mandatit si president.

Richard Painter, ish-shefi ekipit të juristëve të etikës në Shtëpinë e Bardhë në administratën Xhorxh.W.Bush thotë se, teorikisht, fëmijët e presidentit – dhe dhëndri i tij – do të duhej t’i qëndronin larg transaksioneve të biznesit që mund të krijonin pamjen e konflikt interesi.

Në të kaluarën “koncepti ishte se anëtarët e familjeve të presidentëve duhet të shmangin situatat që mund të japin idenë se njerëzit po bëjnë biznes me ta, për të përfituar favore nga presidenti,” thotë ai.

“Por për fat të keq, unë mendoj se si nga administrata e parë Trump ashtu edhe administrata e Bidenit me Hunter Biden… ne kemi shkuar disi përtej kësaj.” thotë ai për Financial Times./Përshtati nga FT, Lapsi.al