Të gjithë e kemi përjetuar ankthin qoftë edhe duke menduar: Nesër jam në punë.

Për disa njerëz, megjithatë, këto ndjesi të lidhura me punën mund të krijojnë paaftësi dhe kompromentim të mirëqenies profesionale dhe personale. Ka edhe një emër për këtë fenomen dhe quhet ergofobi.

Çfarë është ergofobia?

Termi ergofobi, i cili rrjedh nga greqishtja ‘ergon’ (punë) dhe ‘phobos’ (frikë), tregon frikën irracionale dhe të tepruar nga puna. Ndonjëherë mund të quhet edhe ergasiofobia, neveri ndaj punës ose fobi për vendin e punës. Është një fobi që mund të shkaktojë shqetësime serioze dhe dëmtime në funksionimin social dhe profesional dhe, në afat të gjatë, mund të çojë në shmangien e punës.

Njerëzit që vuajnë nga kjo gjendje ndjejnë frikë dhe ankth si nga ideja për të shkuar në punë, ashtu edhe kur janë në punë. Është një frikë – e cila në fakt mund të jetë një kombinim frikërash, të tilla si dështimi në detyrat e caktuara, të folurit para grupeve të punës ose shoqërimi me kolegët – që mund të shkaktojë shqetësime fizike dhe mendore dhe të çojë në një paaftësi për të kryer detyra dhe profesionale apo aktivitetet e punës.

Megjithëse ergofobia nuk përmendet në mënyrë specifike në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM-5), ajo konsiderohet një fobi specifike.

Që kjo lloj fobie të jetë e mundur, frika duhet të jetë irracionale dhe joproporcionale me çdo kërcënim aktual. Një kirurg, për shembull, mund të përjetojë një nivel të caktuar ankthi në lidhje me rreziqet që lidhen me një operacion. Një kirurg me ergofobi, mund të përjetojë një frikë dobësuese nga ato që ndodhin, duke e bërë atë të shmangë fare operimin e pacientëve.

Nuk është e pazakontë të zbulosh se njerëzit që vuajnë nga ergofobia fillojnë të punojnë më vonë në jetë sesa bashkëmoshatarët e tyre. Njerëzit me ergofobi kanë gjithashtu një nivel frike më të ekzagjeruar ose irracionale dhe mund të shmangin edhe aplikimin për punë. Ata mund të ndihen tepër të stresuar nga situatat e zakonshme të punës, edhe kur janë mirë.

Shkaqet dhe origjina psikologjike

Fobitë specifike fitohen kur ndodh një ngjarje negative ose traumatike direkte ose indirekte që përfshin një stimul të veçantë, siç është një mjedis pune toksik.

Dikush që vuan nga ergofobia ka të ngjarë të ketë përjetuar një ngjarje negative ose të frikshme në punë: ai mund të jetë poshtëruar publikisht nga një shef ose koleg, ka bërë një gabim në punë që ka qenë emocionalisht i rëndësishëm, ose madje ka ndodhur një ngjarje në vendin e punës që ka shkaktuar frikë. Si një shef i dhunshëm.

Në mënyrë të ngjashme, një person mund të zhvillojë një frikë indirekte nga puna duke mësuar ose duke parë ngjarje traumatike në vendin e punës, si ngacmimi ose dhuna në vendin e punës.

Faktorë të tjerë rreziku mund t’i shtohen kësaj. Midis tyre është për shembull, ankthi i performancës, një komponent gjenetik – studimet tregojnë se ekziston një lidhje e fortë familjare e lidhur me zhvillimin e fobive specifike – dhe një funksion të veçantë të trurit.

Simptomat e ergofobisë

Personat që vuajnë nga ergofobia mund ta shfaqin këtë frikë ndryshe, bazuar edhe në llojin e profesionit ose karrierës së ndërmarrë, si dhe në bazë të karakteristikave personale ose pranisë së kushteve, si çrregullimi obsesiv-kompulsiv, ankthi i përgjithësuar ose depresioni.

Megjithatë, në mënyrë tipike, simptomat (të cilat vazhdojnë për periudha të gjata dhe për të paktën 6 muaj) mund të përfshijnë:

Frikë e pajustifikuar kur shkon në punë ose kur mendon ta bëjë këtë;

Simptoma fizike të ankthit, të tilla si dridhje, djersitje, rrahje të shpejta të zemrës, tharje e gojës, vështirësi në përqendrim dhe vështirësi në frymëmarrje, si ndjenja e mbytjes;

Ataket e panikut;

Shmangia e punës, e cila mund të rezultojë në periudha të gjata sëmundjeje ose në shmangien e aplikimit ose pjesëmarrjes në intervista pune;

Ankthi dhe shqetësimi i vazhdueshëm dhe përkeqësues;

Dëmtimi i funksionimit social dhe profesional;

Pamundësia për të përmbushur afatet e punës;

Vështirësi në mbajtjen e një pune;

Periudha të gjata të papunësisë;

Mungesa e vullnetit për të marrë përsipër përgjegjësi shtesë të punës;

Mendimi rreth situatave negative të punës ose sfidave në punë;

Shkëputja në vendin e punës;

Nënpunësimi (duke punuar më pak orë ose në punë që kërkojnë pak aftësi).

Diagnoza dhe analizat

Shpesh është e vështirë që kjo gjendje të diagnostikohet, sepse shumë njerëz nuk kërkojnë ndihmë: për këtë arsye, nuk është e mundur të vlerësohet incidenca reale e kësaj gjendjeje.

Në përgjithësi, për t’u njohur si ergofobi, simptomat duhet të vazhdojnë për më shumë se gjashtë muaj.

Hapi i parë për të kapërcyer ergofobinë është të kërkoni ndihmë të specializuar për të kuptuar nëse është një ankth i zakonshëm i lidhur me punën apo një frikë irracionale.