TIRANË – Vdekjet nga ndotja e ajrit kanë rënë në Bashkimin Europian, por shkalla e vdekshmërisë ishte më e lartë në Bullgari, Poloni dhe Hungari. Ndotja e ajrit shkaktoi humbjen e jetës së 357,000 njerëzve në Bashkimin Europian në vitin 2022, por rreziku juaj varet kryesisht nga vendi ku jetoni. Shumica e këtyre vdekjeve janë nga ekspozimi ndaj grimcave të imta, ose PM2.5, që vijnë nga pluhuri, tymi dhe shkarkimet e automjeteve. Por dhjetëra mijëra janë për shkak të dioksidit të azotit nga djegia e karburantit, si dhe ozonit, i cili gjendet në smog.

Ndotja e ajrit është e lidhur me një sërë problemesh shëndetësore, duke përfshirë sëmundjet e zemrës dhe të frymëmarrjes, goditjet në tru, diabetin, lindjet dhe kancerin e mushkërive. Ekspozimi është veçanërisht i rrezikshëm për njerëzit e moshuar, fëmijët dhe njerëzit me probleme të tjera shëndetësore.

Maqedonia e Veriut kishte shkallën më të lartë të vdekshmërisë në Europë në vitin 2021, me 255 vdekje të parakohshme nga ekspozimi ndaj grimcave të imta për çdo 100,000 njerëz. Më pas ishte Serbia me një shkallë vdekshmërie prej 217 dhe Mali i Zi me një shkallë prej 174. Shqipëria renditej e katërta me një shkallë të lartë vdekshmërie për shkak të ndotjes së ajrit, prej 164.

Bullgaria kishte vdekshmërinë më të lartë në BE, me 158 vdekje të parakohshme për 100,000, e ndjekur nga Polonia (125) dhe Hungaria (107). Ndërsa numri i vdekjeve të lidhura me PM2.5 ra me 45 % nga 2005 në 2022, Agjencia Europiane e Mjedisit (EEA) thotë se ndotja e ajrit “mbetet rreziku më i madh për shëndetin mjedisor në Europë”.

EEA paralajmëroi gjithashtu se ndotja e ajrit dëmton ekonominë e Europës përmes kostove më të larta të kujdesit shëndetësor, jetëgjatësisë më të ulët dhe uljes së produktivitetit në punë. Ndotja e ajrit dëmton gjithashtu mjedisin, duke përfshirë cilësinë e ujit dhe tokës.

Në vitin 2024, BE-ja miratoi rregulla më të rrepta të cilësisë së ajrit, që synojnë të afrojnë nivelet e ndotjes me standardet globale të shëndetit. Direktiva gjithashtu u jep qytetarëve me probleme shëndetësore të lidhura me ndotjen, të drejtën të çojnë qeverinë e tyre në gjykatë nëse nuk respektojnë rregullat./Euronews