“Zvicra nuk dëshiron të përfshihet në luftëra, por i pëlqen të fitojë para. Përplasja mes këtyre vlerave – si dhe shqetësimet se presidenti rus Vladimir Putin përbën një rrezik për të gjithë Evropën – po e shtyn vendin të rimendojë doktrinën e tij mbrojtëse. Kështu raporton media evropiano-amerikane Politico në artikullin e sotëm (30/8) për qëndrimin e vendit të Guilielmos Tellos në lidhje me konfliktin mes Ukrainës dhe Rusisë.

Politico, një organizatë globale jopartiake mediatike, e nisur në Evropë në 2015, vazhdon me një analizë të gjerë të arsyetimit në fjalë, duke raportuar: Në një raport bombë të publikuar të enjten, një grup ekspertësh i rekomandojnë qeverisë që vendi, i cili ka qenë neutral që nga viti 1515, të punojë për një "aftësi të përbashkët të mbrojtjes me BE-në dhe NATO-n".

“Që nga fillimi i sulmit rus ndaj Ukrainës, neutraliteti është bërë sërish objekt i debatit politik, brenda dhe jashtë vendit. Presioni ndaj Zvicrës për të sqaruar pozicionin e saj po rritet”, thuhet në raport, duke bërë thirrje për një “rishikim” të politikës së saj të neutralitetit.

Një nga faktorët e shumtë është se si neutraliteti i Zvicrës ka ndikuar në shitjet e armëve. Një tjetër është se si të mbrohet më mirë një vend i rrethuar nga dy grupime të cilave nuk i përket.

Përmbysja e mundshme politike është një tjetër shenjë se si pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 po ndryshon peizazhin e sigurisë së Evropës. Sulmi i paprovokuar bëri që Suedia dhe Finlanda të braktisin neutralitetin e tyre dhe të bashkohen me NATO-n.

Ekspertët që përgatitën raportin – duke përfshirë diplomatë, zyrtarë të lartë, ish kreun e ushtrisë zvicerane dhe Wolfgang Isinger, ish-drejtor i Konferencës së Sigurisë së Mynihut – ia dorëzuan gjetjet e tyre Ministres zvicerane të Mbrojtjes dhe Sigurisë, Viola Amherd, e cila është gjithashtu presidente e konfederatës zvicerane për vitin 2024. Rekomandimet do të ndikojnë në strategjinë e sigurisë së Zvicrës për vitin 2025.

Eksportet e armëve

Eksportet zvicerane të armëve ranë me 27% vitin e kaluar në më pak se 700 milionë franga zvicerane (746 milionë euro) krahasuar me vitin 2022 – për shkak të rregulloreve të rrepta të eksportit të armëve dhe përfundimit të blerjeve të mbrojtjes ajrore nga Katari të lidhura me organizimin e Kupës së Botës 2022.

Berna ndalon shitjen e armëve vendeve në luftë dhe kjo ka pasur një ndikim të madh në marrëdhëniet me vendet e tjera që duan të dërgojnë armë në Ukrainë, të cilat mund të përfshijnë komponentë zviceranë. "Ndalimi i rieksportit duhet të hiqet," u kërkon zyrtarëve raporti.

Zvicra ka bllokuar dërgimin e armëve dhe municioneve në Ukrainë nga disa vende evropiane. U deshën muaj të tërë lobimi që Zvicra të pranonte të dërgonte tanke të tepërta Leopard në Gjermani për të zëvendësuar ato të dërguara në Ukrainë. Refuzimi i saj për të lejuar dërgimin e municioneve të prodhimit zviceran në stoqet e Gjermanisë për t’u dërguar në Ukrainë, ndihmoi industrinë gjermane të armëve Rheinmetall të rriste prodhimin e municioneve në Gjermani.

Ekspertët duan gjithashtu të forcojnë industrinë zvicerane të armëve duke forcuar politikat kundërbalancuese dhe duke fituar akses në programet e armatimit të BE-së dhe NATO-s.

Fjalitë "shpërthyese"

Raporti ishte i diskutueshëm edhe para se të bëhej publik, me partitë opozitare që akuzuan Amherd se kishte emëruar kryesisht "simpatizantët dhe ithtarët e BE" në panelin e ekspertëve.

Raporti që kërkon heqjen pas 5 shekujsh të neutralitetit, ka të ngjarë të hasë rezistencë në parlamentin zviceran, veçanërisht nga partitë pacifiste të së Majtës dhe të djathtës ekstreme nacionaliste. Amherd është tashmë nën kritika për lidhjet gjithnjë e më të ngushta të vendit me NATO-n.

"Raporti e bën të qartë se Zvicra është një vend perëndimor dhe për këtë arsye mbështet vlerat perëndimore," tha Jean-Marc Ricli, kreu i Qendrës së Politikave të Sigurisë me bazë në Gjenevë për rreziqet globale dhe ato në zhvillim.

Megjithatë, "thirrjet për rritje të bashkëpunimit ushtarak me NATO-n dhe BE-në ka të ngjarë të shkaktojnë shumë debate brenda Zvicrës," shtoi ai, duke rënë dakord me vlerësimet se raporti është potencialisht "shpërthyes" në vend.

Ekspertët thonë se nuk sugjerojnë që Zvicra të heqë plotësisht neutralitetin e saj dhe të bashkohet me NATO-n, por po kërkojnë lidhje më të thella me aleancën ushtarake dhe BE-në për trajnime të përbashkëta, mbrojtje kundër raketave balistike dhe stërvitje dypalëshe dhe shumëpalëshe.

Raporti kërkon gjithashtu që shpenzimet ushtarake të arrijnë në 1% të PBB-së deri në vitin 2030. Zvicra aktualisht shpenzon vetëm 0.76% të PBB-së për mbrojtjen – shumë më pak se çdo anëtar i NATO-s, përveç Islandës, e cila nuk ka ushtri.

Ndërsa një pushtim i Zvicrës nuk ka gjasa, vendi është tashmë një objektiv i luftës hibride, duke përfshirë dezinformimin, spiunazhin dhe sulmet kibernetike, sipas raportit. Ekspertët rekomandojnë lëvizjen drejt “mbrojtjes globale”, që nënkupton përgatitjen e të gjithë shoqërisë – jo vetëm ushtrisë – për një konflikt të mundshëm.

Miq të mirë me BE-në dhe NATO-n

Në muajt e fundit, Këshilli Federal i Zvicrës, i cili drejton vendin, ka sinjalizuar gatishmërinë e vendit për të forcuar lidhjet me NATO-n dhe BE-në për sigurinë dhe mbrojtjen.

Të mërkurën, një delegacion zviceran udhëtoi në Luksemburg për t’u takuar me Agjencinë e Furnizimit dhe Mbështetjes së NATO-s (NSPA). Një nga objektivat e takimit ishte vlerësimi i sinergjive të mundshme dhe mundësive për bashkëpunim me Agjencinë.

Në fillim të këtij muaji, këshilli federal miratoi gjithashtu pjesëmarrjen në dy nga projektet e Bashkëpunimit të Strukturuar të Përhershëm (PESCO) të BE-së, një mbi lëvizshmërinë ushtarake që synon lehtësimin e tranzitit ndërkufitar dhe një tjetër për mbrojtjen kibernetike.

Sipas Riclit, Zvicra dëshiron të provojë se "luan rolin e saj" në rast se vendi neutral ka nevojë për ndihmë ushtarake nga vendet e BE-së ose NATO-s.

"Ekziston një element i reputacionit të Zvicrës si potencialisht një "kalorës i vetmuar" që nuk bashkëpunon me shtetet evropiane," tha ai. “Nëse dëshiron të përfitojë nga ndihma e partnerëve të saj evropianë, duhet të japë diçka mbrapsht”.