ANALIZË | Pse mikrofinancat marrin mё shumё risk pёrsipёr dhe si reflektohet kjo nё çmim?

Nga Aurora Sulçe

Në diskutimet e përditshme lidhur me sigurimin e një kredie, norma e interesit është pika më e ndjeshme. Sa do të paguajmë në fund të muajit është ajo që i intereson më shumë pjesës dërrmuese të atyre që janë në kërkim të një financimi për qëllime të ndryshme, individuale apo për biznes.

Dhe diskutimet bëhen më të “zjarrta” kur diskutohet në dallimet e interesave mes sistemit bankar dhe mikrofinancës. Kujtoj që po me kaq “zjarr” diskutohej për interesat edhe në vitet 2000, kur kritikoheshin bankat se interesat e kredive ishin shumë të larta.

Duke besuar fort se cdokush duhet të informohet mirë përpara se të marrë një kredi, mundësisht të kryejë edhe një konsultë me njerëz të specializuar, si dhe për t’iu dhënë përgjigje atyre që më shkruajnë shpesh lidhur me cështjen e interesave, dua të ndaj disa informacione se përse mikrofinanca mban interesa më të larta dhe më pas, gjykoni vetë dhe merrini kreditë ku mendoni se është më mirë për ju.

Institucionet mikrofinanciare erdhёn nё jetё si model biznesi kryesisht pёr shkak tё nevojave tё popullatёs rurale dhe nivelit tё varfёrisё qё i karakterizonte ato. Ky model biznesi fillimisht u dizenjua si njё fond i pёrbashkёt i anёtarёve tё njё komuniteti, e cila ndihmonte anёtarё tё caktuar tё tij kur ishin nё nevojё apo donin tё fillonin ndonjё veprimtari modeste biznesi.

Pavarёsisht kontributit tё vazhdueshёm tё anёtarёve tё komunitetit, nevojat e tij shkoni pёrtej kursimeve, ndaj nё vende tё ndryshme filluan tё krijoheshin fondacione apo organizata jo-fitimprurёse tё cilat ndihmonin familje apo biznese nё nevojё pёr tё dalё nga varfёria. Njё model i tillё ekziston edhe sot nё disa vende si psh Indi, Bangladesh, etj.

Nёse i referohemi mikrofinancёs tradicionale, ajo gjithmonё ka targetuar shtresat mё tё brishta tё popullatёs dhe ka synuar tё krijojё mundёsi qё edhe kёto shtresa tё ndёrmarrin inisiativa personale apo familjare private, me qёllim gjenerimin e tё ardhurave dhe punёsimin. Por duke pasur njё nivel shumё tё ulёt tё tё ardhurave, por edhe tё edukimit financiar, mundёsitё e kёtyre shtresave pёr tё shёrbyer kredinё shpesh mbeteshin tё ulёta.

Gjithashtu, nё shumicёn e rasteve ata nuk kanё çfarё tё ofrojnё si garanci nё formёn e pasurive tё tundshme dhe tё patundshme, ndaj shpesh kreditё ofrohen pa garanci dhe pa dorёzani. Pavarёsisht kёsaj, modeli i mikrofinancёs ёshtё i ndёrtuar qё tё mbёshtesё kёto shtresa tё popullatёs, qё nuk kanё qasje nё produktet dhe shёrbimet bankare pёr shkak tё statusit tё tyre financiar.

Ky risk shtesё krahasimisht me sektorin bankar i marrё pёrsipёr nga mikrofinanca, reflektohet nё cmimet e produkteve qё ata i ofrojnё publikut. Megjithatё duhet theksuar qё mikrofinanca ofron kredi me vlerё krahasimisht tё ulёt me sektorin bankar (kredia mesatare varion nga 350 mijё lek nё 500 mijё lek pёr disa institucione), dhe kёsisoj interesi i gjeneruar, pavarёsisht me njё normё mё tё lartё, vlerёn absolute e ka relativisht tё ulёt. Kёstet e vogla mujore janё tё pёrballueshme nga njё pjesё e mirё e klientёve tё kredituar, dhe cilёsia e ripagimeve nё mikrofinancё ёshtё e ngjashme me atё tё sektorit bankar.

Veprimtaria e mikrofinancёs nё Shqipёri ushtrohet prej mё se 3 dekadash tashmё, dhe ka reflektuar njё qёndrueshmёri dhe progres tё vazhdueshёm. Struktura e kostove të kredisë mikrofinanciare ndryshon në mënyrë të konsiderueshme midis llojeve të ndryshme të institucioneve financiare.

Për bankat, kostot operacionale zënë 12%, kostot e fondeve 2%, dhe kostot e rrezikut  2.5%. Organizatat tradicionale mikrofinanciare përballen me shpenzime më të larta, ku kostot operative arrijnë në 18%, kostot e fondeve në 6%, dhe kostot e rrezikut në 7%. Në kontrast të plotë, subjektet e kredisë konsumatore përballen me kosto shumë më të larta, ku kostot operacionale rriten në 57%, kostot e financimit arrijnë në 15% dhe kostot e rrezikut rriten në 19%. Këto shifra nxjerrin në pah peizazhet e veçanta financiare dhe sfidat me të cilat përballet çdo lloj huadhënësi në sektorin e mikrofinancës.

Nga ana tjetër, ato mundësojnë financime me qëllime të ndryshme në ndihmë të nevojave të individëve, si edukimi i fëmijëve, shpenzime mjekësore, zhvillim professional, rregullime shtëpie, shpenzime të tjera familjare dhe nevoja për lëvizshmëri. Arsyet e përdorimit të këtij produkti edhe në rajon janë të njëjta.

Gjithsesi, e ritheksoj: çdokush i interesuar duhet të informohet mirë për atë që nënshkruan, të marrë mundësisht një mendim tjetër nga ekspertë të fushës dhe pastaj të vendosë, që të jetë i qartë për kushtet e kontratës dhe atë që ka të drejtë dhe përgjegjësi.

Në ekonomi ka një shprehje: “Risk i lartë, fitim i lartë” dhe kjo vlen për të gjithë: individë apo biznese.