SHBA– Takimi i së dielës midis Presidentit të Shteteve të Bashkuara Donald Trump dhe Presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky nuk është thjesht një tjetër angazhim diplomatik. Është një pikë kthese.

Jo domosdoshmërisht për përfundimin e menjëhershëm të luftës, por për mënyrën se si Perëndimi – dhe kryesisht Uashingtoni – zgjedh të "kyçë" fazën tjetër të konfliktit. Fakti që takimi po zhvillohet ndërsa luftimet vazhdojnë, sulmet me dronë rusë po intensifikohen dhe Ukraina po përgjigjet me sulme ndaj infrastrukturës energjetike ruse tregon se diplomacia nuk vjen si rezultat i një pauze ushtarake. Ajo vjen paralelisht me luftën. Dhe kjo në vetvete përcakton kontekstin.

Perspektiva Amerikane – Menaxhimi, jo një zgjidhje

Për Uashingtonin, çështja kryesore nuk është një “marrëveshje paqeje” në kuptimin klasik. Është menaxhimi i luftës në një nivel të ri kostoje dhe rraskapitjeje politike. Donald Trump, që nga kthimi i tij në Shtëpinë e Bardhë, e ka bërë të qartë se nuk dëshiron një luftë të hapur dhe të pacaktuar rraskapitëse në Evropë.

Takimi i së dielës është pjesë e kësaj logjike. Uashingtoni po kërkon:

• një kornizë për një armëpushim, edhe nëse të përkohshëm

• një mekanizëm garancie sigurie që nuk do të çonte në pranimin e menjëhershëm të Ukrainës në NATO

• dhe një mënyrë për të zhvendosur pjesën më të madhe të barrës te Bashkimi Evropian.

Nuk bëhet fjalë për tërheqjen e SHBA-së nga Ukraina, të paktën jo ende. Bëhet fjalë për rishpërndarjen e rrezikut.

Pozicioni ukrainas – Mbrojtja nën presion

Zelensky vjen në takim nga një pikënisje shumë më e vështirë. Ushtarakisht, Ukraina po i reziston, por nuk po e përmbys vrullin. Politikisht, shoqëria mbetet e qëndrueshme, por e lodhur. Diplomatikisht, Kievi e di se dritarja e mbështetjes së pakushtëzuar perëndimore nuk është e pakufizuar.

Strategjia ukrainase ka tre akse kryesore:

• asnjë lëshim formal të territorit • garanci sigurie me një vulë perëndimore

• dhe, për herë të parë kaq qartë, hapje ndaj mundësisë së një referendumi, nën kushte të rrepta.

Ky element i fundit është tregues i presionit. Referendumi nuk është shenjë tërheqjeje. Është një mjet për mbijetesë politike. Ai transferon barrën e vendimmarrjes nga udhëheqja te trupi shoqëror.

Korniza e re prej 20 pikash

Korniza e re, e hartuar këtë herë nga SHBA-të dhe Ukraina pa Rusinë, pritet të jetë në tryezë të dielën, por nuk është një marrëveshje përfundimtare. Është një strukturë negociuese. Ajo përfshin:

• një armëpushim të përkohshëm që zgjat të paktën 60 ditë • një mekanizëm monitorimi • garanci për mospërsëritjen e veprimeve agresive • një marrëveshje të veçantë për infrastrukturën kritike, me theks në Zaporizhia • dhe një plan veprimi për bisedime politike.

Ajo që nuk përfshin është një zgjidhje e qartë për territoret e pushtuara. Dhe kjo nuk është një dobësi. Është një zgjedhje e vetëdijshme. Territoret shtyhen për të ardhmen, kur – dhe nëse – të ketë një ekuilibër. Sigurisht, ky është pikërisht parametri me të cilin Kremlini nuk do të bjerë dakord.

Variabli rus – Moska e pranishme, por jo në tryezë

Rusia nuk po merr pjesë në takim, por po përcakton përmbajtjen e tij. Moska po monitoron, vlerëson dhe ushtron presion ushtarak. Sulmet me dronë, përdorimi i territorit bjellorus dhe këmbëngulja në linjën "çdo gjë që kontrollohet ushtarakisht i përket Rusisë" nuk lënë vend për iluzione.

Kremlini nuk ka asnjë arsye për të pranuar një marrëveshje që ngrin konfliktin pa kompensim politik. Në të njëjtën kohë, megjithatë, ai nuk e hedh poshtë një skemë armëpushimi që i lejon asaj të:

• riorganizojë forcat • konsolidojë fitimet e saj • dhe të transferojë presionin në fushën diplomatike.

Evropa – Midis rolit dhe mungesës

Bashkimi Evropian ka qenë në një pozicion të vështirë për njëfarë kohe. Është një financues kryesor i Ukrainës, por jo një formësues qendror i strategjisë. Takimi i së dielës e nxjerr në pah këtë deficit. Evropa do të thirret të:

• marrë pjesë në garanci • financojë fazën tjetër • dhe të përvetësojë pasojat politike. Por pa e kontrolluar plotësisht kuadrin. Ky është një model i njohur.

Konteksti statistikor dhe historik – Lufta e rraskapitjes

Pas pothuajse katër vitesh lufte: • vija e frontit ka ndryshuar pak në nivelin strategjik • humbjet nga të dyja palët maten në qindra mijëra • dhe kostoja ekonomike për Perëndimin tejkalon 200 miliardë dollarë

Historikisht, konfliktet e këtij lloji nuk përfundojnë me fitore. Ato përfundojnë me lodhje dhe negociata. Ukraina tani po hyn në këtë fazë.

Tre skenarë realistë nga tani e tutje

1) Armëpushimi i kontrolluar

të dielën çon në një armëpushim të përkohshëm. Bisedimet vazhdojnë. Lufta "ngrihet" pa mbaruar.

2) Bllokim diplomatik, vazhdim ushtarak.

Takimi prodhon retorikë politike, jo rezultate. Luftimet vazhdojnë. Përkeqësimi thellohet.

3) Këputje e pritjeve.

Mosmarrëveshje mbi garancitë ose territorin. Forcimi i operacioneve ruse. Rritje e rrezikut.

Takimi Trump-Zelensky nuk do të sjellë paqe. Do të sjellë riorientim. Lufta në Ukrainë po kalon nga faza e iniciativës ushtarake në fazën e menaxhimit politik. Kjo nuk do të thotë humbje. Do të thotë të hyjmë në një periudhë më të zymtë dhe më komplekse. Pyetja nuk është nëse do të ketë një marrëveshje. Pyetja është se kush do ta durojë më shumë zgjatjen e situatës aktuale.