Edi Rama është i bindur se mund ta ndihmojë Bashkimin Evropian që të mbijetojë, madje këtë e tha sot publikisht në median britanike.

Rama u intervistua nga gazeta e përditshme londineze The Observer ku ka analizuar situatën gjeopolitike të kontinentit dhe ka shpalosur një propozim për të përshpejtuar anëtarësimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian.

Rama foli për atë që e cilësoi errësirë që sipas tij po pllakos Evropën. Ai identifikoi ngritjen e së djathtës ekstreme populiste, nacionalizmin patriotik, përçarjet e brendshme dhe nxitjen e përshpejtuar për militarizim si forca të fuqishme që po e përkeqësojnë klimën në kontinentin evropian.

Edhe pse nuk i është kërkuar nga BE, madje qartazi krerët evropianë janë shprehur se nuk ka dhe nuk mund të ketë anëtarësim me kushte, sërish Rama bëri thirrje përmes medias britanike që Shqipëria të aderojë me kusht.

Shqipëria është e gatshme të nënshkruajë një marrëveshje paraprake që heq dorë nga fuqia e vetos, tha Rama në intervistën që e gjeni më poshtë të plotë.

“Të na fusin në Evropë dhe unë jam gati të nënshkruaj një marrëveshje që deklaron qartë se nuk duam të kemi fuqinë e vetos,” u shpreh ai për "The Observer". “Ne kurrë nuk do ta përdorim votën tonë kundër shumicës.”

Jo vetëm kaq, Rama mori përsipër edhe që vendi ynë mos ketë fare komisionerin e tij në Bruksel.

Këtu Rama jep një zgjidhje që ngjall reagime: “Ne as nuk duam komisionerin tonë. Mund të bëjmë një marrëveshje me Italinë dhe komisioneri i Italisë mund të jetë komisioneri ynë,” tha Rama.

Duke vlerësuar se Shqipëria mund ta ndihmojë BE-në që të mbijetojë, Rama i lidh aspiratat e anëtarësimit me nevojën për ndryshim, bashkëpunim dhe forcim të vetë BE-së.

E PLOTË / Edi Rama: Shqipëria mund ta ndihmojë BE-në të mbijetojë – mjafton të na jepni një vend në tryezë

Udhëheqësi ballkanik thotë se është e domosdoshme që vendi i tij t’i bashkohet bllokut, edhe nëse duhet të "gëlltisë bretkosa" (të bëjë lëshime) që kjo të ndodhë.

Nga zyra e tij në Tiranë, kryeministri shqiptar flet për “errësirën” që ka pllakosur kontinentin, sfidën e populizmit dhe gatishmërinë e Shqipërisë për të sakrifikuar veton, vetëm për t’u bërë pjesë e familjes evropiane.

Në zyrën e tij të mbushur me vepra arti, zhytur në një kolltuk lëkure të errët që mezi e nxë trupin e tij impozant, Edi Rama, kryeministri shqiptar, mediton mbi atë që ai e quan “errësirë” të rënë mbi Evropë.

I rikonfirmuar në detyrë për një mandat të katërt dhe me kombin ballkanik që po fiton duartrokitje për progresin në bisedimet e pranimit në BE, udhëheqësi 61-vjeçar nuk po kalon një vit të keq. Megjithatë, ai shfaqet i shqetësuar. E mundon “mungesa e energjisë pozitive kudo” dhe ndjesia e rëndë se kontinenti, pavarësisht “njerëzve të shkëlqyer” që e drejtojnë, po shket gjithnjë e më thellë drejt një paqartësie gri.

«Nuk shoh dritë», thotë ai prerazi. «Ekziston kjo errësirë në Evropë dhe nuk shoh rrugëdalje prej saj. Ka njerëz që përpiqen të bëjnë gjënë e duhur, por nuk shoh një strategji. Nuk ndihmon të mendosh se problemi është diku tjetër. Është në Evropë. Jemi ne.»

Artisti pragmatik në një rajon të trazuar

Një piktor përpara se të hynte në politikë, Rama ruan ende ajrin e një profesori, ndonëse kundërshtues dhe alternativ – stili i tij i pafre përfshin shpesh kravata të pikturuara me dorë. Me vendosmëri, talent dhe një karizëm të pamohueshëm, ai ka arritur të sjellë reforma të thella në shtetin që dikur ishte i mbyllur hermetikisht nga regjimi komunist.

Në Bruksel, socialisti shqiptar konsiderohet si një nga liderët më pragmatikë të ish-Lindjes. Diplomatët evropianë në Tiranë vlerësojnë aftësinë e tij krijuese “për të menduar jashtë kornizave”, edhe pse hija e korrupsionit endemik vazhdon të mbetet një sfidë për vendin. Ky admirim ndërkombëtar shpjegon pse diagnoza e Ramës për Evropën dëgjohet me vëmendje.

«Vetë Evropa është jashtë ekuilibrit», analizon ai. «Burokracia e saj është bërë më e rëndësishme se politika, dhe grindjet e brendshme duken më të mëdha se horizonti i përbashkët.»

“Kërcimi me djallin”: Kur qendra imiton ekstremet

Debati mbi migracionin ka qenë veçanërisht sfidues për Ramën, një politikan anglofil i detyruar shpesh të denoncojë “stereotipet etnike” ndaj shqiptarëve. Në një intervistë të gjerë për The Observer, ai nuk e fsheh zhgënjimin që akuzat për abuzim me azilin vijnë këtë herë nga një qeveri laburiste, e udhëhequr nga dikush me të cilin ka marrëdhënie “shumë të mira”.

«Nëse veçon një komunitet, mund të presësh që anëtarët e tij të lëndohen, të sulmohen e të rrihen», thotë ai, ndërsa gishtat i lëvizin ritmikisht mbi një varg rruazash komboloi. «E dimë nga historia se kjo është ajo që ndodh.»

Për Ramën, përpjekja e partive tradicionale për të imituar retorikën e së djathtës ekstreme është një gabim fatal. Ai sjell si shembull “vetëvrasjen spektakolare” të Partisë Socialiste në Francë.

«Kur futesh në lojën e konkurrencës me të djathtën ekstreme, humbet», paralajmëron ai. «Instinkti i votuesit është të zgjedhë origjinalin, jo kopjen. Mendon se mund të kërcesh me djallin? Epo, djalli fiton në momentin që shkel në fushë.»

Efekti Trump dhe lufta në Ukrainë

Rritja e populizmit, nacionalizmi dhe militarizimi i përshpejtuar janë forca që, sipas Ramës, po e thellojnë zymtësinë evropiane. Megjithatë, ai refuzon të shohë Donald Trump-in si problemin e Evropës. Përkundrazi, ai e sheh rikthimin e tij si një “thirrje zgjimi”—tronditja e nevojshme për të shkundur Evropën nga inercia burokratike.

«Urtësia e botës është zbehur para syve tanë dhe papritmas po kuptojmë se jemi prapa», thotë ai. «Në këtë kohë sfidash të mëdha, na mungon forca politike; mbetemi në sipërfaqe, kur thellësia është ajo që kërkon momenti.»

Sa i përket Ukrainës, qëndrimi i Shqipërisë është i qartë. Një targë me mbishkrimin “Ukrainë”, e zbukuruar me zemra të kuqe, qëndron dukshëm jashtë zyrës së tij. Tirana zyrtare, dikur një ish-shtet stalinist, nuk ushqen asnjë nostalgji politike për Moskën.

«Çdo njeri që është i interesuar për botën nuk mund të mos i dojë shumë gjëra në lidhje me Rusinë, por jo politikën ruse», saktëson Rama. «Në Shqipëri, sigurisht që nuk na mungon fakti që nuk kemi pasur asnjë biznes me Moskën që nga viti 1960.»

Megjithatë, ai tregohet kritik ndaj mungesës së një plani evropian për paqen. Në këtë boshllëk diplomatik, Putini—”si lojtari brutal i shahut që është”—ka arritur të nxisë psikologjinë e frikës.

Një ofertë radikale për Brukselin

Pushtimi i Ukrainës ka nxjerrë në pah imperativin gjeopolitik të përfshirjes së Ballkanit Perëndimor në BE. Rama e pranon hapur se rruga drejt anëtarësimit e ka detyruar Shqipërinë “të gëlltisë shumë bretkosa”. Por, për një vend që ka vuajtur 500 vjet nën Perandorinë Osmane dhe pesë dekada nën një diktaturë paranojake, anëtarësimi është ekzistencial.

Ambicia e Ramës është anëtarësimi deri në vitin 2030—një qëllim që skeptikët e quajnë jorealist. Por kryeministri shqiptar është i gatshëm të hedhë në tavolinë një ofertë të paprecedentë për të zbutur frikërat e skeptikëve evropianë: heqjen dorë nga e drejta e vetos.

«Na fusni në Evropë dhe unë jam gati të nënshkruaj një marrëveshje që deklaron qartë se nuk duam të kemi fuqinë e vetos», deklaron ai. «Ne as nuk duam komisionerin tonë. Mund të bëjmë një marrëveshje me Italinë që komisioneri i tyre të na përfaqësojë edhe ne.»

Është një lëvizje taktike, një “masë mbrojtëse”, siç e quan ai, kundër paragjykimeve të vjetra. «Jemi gati ta bëjmë këtë për të shmangur çdo frikë se ndonjë “i çmendur nga Ballkani” do të hyjë në klub me fuqinë e vetos dhe do të fillojë të imponojë gjëra», përfundon Rama, me pragmatizmin e tij karakteristik.