BRUKSEL- Procesi i anëtarësimit të Shqipërisë në BE në vitin 2025 pa një përshpejtim të ndjeshëm, me vendin që hapi të gjashtë grupet e negociatave brenda pak më shumë se një viti. Analistët deklarojnë për Ballkanin Perëndimor Evropian se hapi tjetër kyç në rrugën evropiane i referohet përmbushjes së standardeve të ndërmjetme sipas Grupit 1 (Bazat), në mënyrë që të mund të merret një Raport i Vlerësimit të Përkohshëm të Standardeve (IBAR), pa të cilin nuk mund të mbyllet asnjë kapitull negociues.

Megjithatë, ata theksojnë se është e vështirë të parashikohet nëse Shqipëria do të përfundojë negociatat e pranimit deri në fund të vitit 2027 dhe do të bëhet shtet anëtar i BE-së deri në vitin 2030, siç është parashikuar nga autoritetet e saj.

Për këtë qëllim, sqarohet se reformat e prekshme duhet të zbatohen në fushat thelbësore si funksionimi i gjyqësorit, lufta kundër korrupsionit, të drejtat themelore, reforma e administratës publike dhe kriteret ekonomike.

“Shumë kritere të ndërmjetme duhet të përmbushen në Kapitujt 23 dhe 24”

Duke folur për vazhdimin e rrugës së Shqipërisë drejt BE-së, Fjona Merkaj, një oficere projekti në Forumin Liberal Evropian, vëren për EWB se “tani, fokusi kryesor është në mbylljen e kapitujve”.

“Prioriteti kryesor është kryerja e plotë e reformave në Grupin 1. Ky grup mbulon sundimin e ligjit, gjyqësorin dhe përpjekjet kundër korrupsionit, dhe Shqipëria duhet të përmbushë shumë standarde të përkohshme në Kapitujt 23 dhe 24. Fokusi është zhvendosur, sepse në vend që thjesht të miratojë ligje, Shqipëria duhet të japë rezultate reale dhe të vazhdueshme në praktikë”, vëren Merkaj për EWB.

Ajo shton se “prioriteti numër 2” është “përputhja me acquis”.

“Për klasteret e tjera, Shqipëria duhet të veprojë shpejt. Qëllimi është që ligjet e saj kombëtare të jenë në përputhje me të gjitha ligjet e BE-së”, thotë Merkaj.

Në raportin e saj vjetor të vitit 2025, Komisioni Evropian deklaroi se Shqipëria bëri përparim të konsiderueshëm në reformën në drejtësi, në luftën kundër krimit të organizuar dhe në angazhimin e saj për integrimin në BE.

Megjithatë, raporti vëren se sfidat e vazhdueshme mbeten, duke përfshirë polarizimin politik, korrupsionin dhe dobësitë e administratës publike, me nevojën për reforma më të thella për të konsoliduar institucionet demokratike dhe për të forcuar gjyqësorin dhe organet antikorrupsion si Struktura e Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK).

A do ta marrë Shqipëria IBAR-in deri në fund të vitit 2026?

Nëse Shqipëria përmbush kriteret e ndërmjetme në Kapitujt 23 dhe 24, ajo do të marrë një Raport Vlerësimi të Përkohshëm të Standardeve nga BE-ja.

Sipas metodologjisë së rishikuar të pranimit, asnjë kapitull negociues nuk mund të mbyllet derisa të merret IBAR-i. Në qershor 2024, Mali i Zi u bë vendi i parë kandidat i BE-së që mori IBAR-in, pas së cilës filloi mbylljen e kapitujve negociues.

Gjergji Vurmo , themelues i Elevate Consulting Albania dhe anëtar i Grupit Këshillimor të Politikave për Ballkanin në Evropë (BiEPAG), deklaron për EWB se qeveria shqiptare “pret mbylljen provizore të grupit të parë të kapitujve (ato të zakonshmet që janë më të lehta për t’u mbyllur) tashmë në gjysmën e parë të vitit 2026”.

“Kjo do të thotë që Raporti i Vlerësimit të Përkohshëm të Standardeve duhet të dalë deri në fund të vitit ose në fillim të vitit 2026. Megjithatë, ritmi normal i negociatave të pranimit (hapat dhe afatet) siç e dinim ka ikur, kështu që në këtë pikë nuk do të doja të parashikoja një datë”, nënvizon Vurmo.

Në mënyrë të ngjashme, Fjona Merkaj vlerëson se IBAR është momenti i radhës kyç politik.

“Do të kontrollojë nëse Shqipëria i ka përmbushur standardet e sundimit të ligjit. Nëse po, Shqipëria mund të fillojë mbylljen e kapitujve të mbetur. Duke pasur parasysh situatën aktuale gjeopolitike dhe vullnetin e fortë politik të Shqipërisë, koha më e hershme që mund të ndodhë një IBAR pozitiv është fundi i vitit 2026”, thotë Merkaj.

Sipas mendimit të Merkaj, ky afat kohor është ambicioz, por i mundur nëse Shqipëria mbetet e fokusuar.