Në vitin 2020, një natë në një hotel buzë detit në muajin gusht kushtonte vetëm 30 euro me mëngjes, ndërsa çmimet për një shezlong nisnin nga 3 euro. Tani, këto çmime janë disa herë më të larta

Nga Newmoney

Shqipëria po përjeton një rritje shpërthyese të turizmit, me gati 12 milionë vizitorë në vitin 2024, duke tejkaluar disa herë popullsinë e vetë vendit.

Vendi ka tërhequr turistë për shkak të çmimeve më të ulëta krahasuar me destinacione të tjera evropiane, por edhe pas ekspozimit masiv në rrjetet sociale.

Qeveria ofron stimuj fiskalë për zinxhirë ndërkombëtarë hotelesh për ndërtimin e resorteve luksoze, duke tërhequr marka të mëdha dhe investitorë.

Megjithatë, pavarësisht zhvillimit ekonomik, bumi turistik po ushtron presion mbi mjedisin, me probleme si mbetjet, ndërtimet e pakontrolluara dhe largimin e vendasve nga plazhet për shkak të kostove në rritje.

Ka gjithashtu kundërshtime për projekte infrastrukturore, si aeroporti i ri i Vlorës, për shkak të afërsisë me zona të mbrojtura dhe shfrytëzimit të burimeve ujore.

Tre orë e gjysmë në jug të Tiranës, një rrugë e ngushtë dhe gjarpëruese të çon në një plazh 300 metra të gjatë me ujëra kristal të kaltër. Aty, vizitorët mund të marrin me qira një shezlong për 10 euro, nëse arrijnë të gjejnë vend parkimi në rrugën e paasfaltuar dhe nuk e kanë problem të jenë shumë pranë pushuesit tjetër.

Dhjetë vjet më parë, ky vend ishte një “perlë e fshehur” për vendasit, të cilët rrinin falas në plazh. Sot, të dyja anët e rrugës janë të mbushura me kantierë ndërtimi, që synojnë ta shndërrojnë fshatin dikur të qetë në një strehë luksoze për elitën globale.

Transformimi i plazhit nga një parajsë natyrore dhe e paprekur në një “hot spot” turistik përfaqëson në miniaturë rritjen shpërthyese të Shqipërisë, së bashku me problemet sociale dhe mjedisore që e shoqërojnë.

Një destinacion plot premtime

Ndërsa një pjesë e madhe e botës ishte ende në izolim për shkak të pandemisë, Shqipëria hapi kufijtë në korrik të vitit 2020. Udhëtarët që kërkonin të shihnin diçka përtej katër mureve të shtëpisë së tyre u përgjigjën pa hezitim. Më shumë se 5,6 milionë vizitorë erdhën në vend në vitin 2021, një rritje prej 114% krahasuar me vitin 2020.

Por nuk ishin vetëm kufijtë e hapur që tërhoqën turistët. Destinacione evropiane të njohura si Italia, Spanja dhe Portugalia po bëheshin gjithnjë e më të shtrenjta. Shqipëria ofronte natyrë dhe plazhe të nivelit botëror me çmime shumë më të ulëta. Në vitin 2020, një natë në hotel buzë detit në gusht kushtonte vetëm 30 euro me mëngjes, ndërsa shezlongët nisnin nga 3 euro.

Edhe pse shumë udhëtarë e zbuluan Tiranën dhe plazhet përmes marketingut tradicional “gojë më gojë”, rrjetet sociale e çuan idenë e pushimeve në Shqipëri në një nivel tjetër. Në vitin 2024, vendi grumbulloi mbi 3,8 milionë postime në Instagram, me më shumë se 106 miliardë shikime, duke iu afruar destinacioneve tradicionale si Italia dhe Greqia.

Ajo që nisi si një fluks i qëndrueshëm vizitorësh u shndërrua në një cunam. Sipas Politico, në vitin 2023 Shqipëria priti rreth 10 milionë turistë, një rritje vjetore prej 35%. Në vitin 2024, vizitorët arritën në 11,7 milionë, një tjetër rekord, sipas ministres së Turizmit Mirela Kumbaro. Për këtë vit, qeveria shpreson në mbi 15 milionë ardhje, në një vend me vetëm 2,7 milionë banorë.

Sot, turizmi kontribuon rreth 8% të PBB-së, duke krijuar dhjetëra mijë vende pune. Për një nga vendet më të varfra të Evropës, varësia nga turizmi është e vështirë të shmanget. Shumica e vizitorëve janë evropianë, kryesisht nga Gjermania, Italia, Polonia dhe Franca.

Ndryshe nga vende si Italia apo Franca, Shqipëria është e vogël dhe u mundëson vizitorëve të eksplorojnë male dhe plazhe brenda një dite.

“Në mendjen e njerëzve ekziston ideja e një vendi të egër dhe të lirë, diçka që nuk e gjen më në Evropë”, shprehet gazetarja Nedjada Gjushi.

Qeveria, me synimin për ta kthyer Shqipërinë në një destinacion kryesor, ka përjashtuar investitorët ndërkombëtarë të hotelerisë nga tatimi mbi fitimin për 10 vjet, nëse ndërtojnë hotele me katër ose pesë yje. Masa u miratua në vitin 2019 dhe u zgjat deri në vitin 2027.

Politika duket se po jep rezultate. Marka ndërkombëtare si Marriott, Meliá dhe Radisson kanë hapur njësi në vend, ndërsa Jared Kushner, dhëndri i ish-presidentit amerikan Donald Trump, planifikon të shndërrojë një ishull shqiptar në një resort luksoz.

Nuk ka kapacitete

Kritikët paralajmërojnë se plazhet nuk kanë kapacitet për volumin e vizitorëve që do të sjellin këto projekte dhe se natyra po sakrifikohet për turizmin dhe fitimin.

Aeroporti i ri i Vlorës ka shkaktuar reagime për shkak të afërsisë me një zonë të mbrojtur. Ndërkohë, nxjerrja e ujit nga brendësia e vendit për të furnizuar resortet bregdetare ka zemëruar banorët dhe aktivistët.

“Lakmia ka zëvendësuar planifikimin racional dhe dashurinë për tokën, natyrën dhe atdheun”, deklaron Partia Demokratike.

Admiruesit e aventurës mund të gjejnë ende zona më pak të zhvilluara, por ditët e pushimeve “të lira” kanë përfunduar në masë të madhe. Shpenzimi mesatar për vizitor u rrit me 20% në vitin 2024, ndërsa turistët shpenzuan gjithsej 5 miliardë euro. Ekspertët paralajmërojnë se kërkesa e lartë po rrit kostot dhe po ushtron presion mbi zinxhirët e furnizimit.

Ndërsa çmimet rriten, vendasit që dikur shijonin plazhet dhe natyrën po përjashtohen gjithnjë e më shumë.

“Ndotja me mbetje është një problem i madh kudo. Asnjë bashki nuk po arrin ta përballojë apo të bëjë riciklim”, thotë udhërrëfyesi dhe ambientalisti Arben Kola.

Në shumë grupe në Facebook kushtuar turizmit në Shqipëri, vizitorët ankohen për mbeturina në rrugë dhe në bregdet, ndërtime të tepruara dhe çmime të larta.