TIRANË – Familjet shqiptare po përjetojnë një tranzicion të thellë social e ekonomik, i cili po ndryshon ndjeshëm modelet tradicionale të martesës dhe stabilitetin familjar. Të dhënat më të fundit të INSTAT tregojnë se gjatë vitit të kaluar janë regjistruar 16,120 martesa, një rënie prej 7.7% krahasuar me vitin 2023. Ndërkohë, divorcet kanë arritur në 4,100, vetëm 65 më pak se një vit më parë, por raporti i tyre në krahasim me martesat është rritur ndjeshëm.

Sipas statistikave, në vitin 2021 për çdo 100 martesa kishte rreth 15.8 divorce, ndërsa në vitin 2024 ky tregues ka arritur në 25 divorce për 100 martesa, niveli më i lartë i pesë viteve të fundit. Rënia e numrit të të rinjve për shkak të emigracionit dhe uljes së lindjeve po ngushton bazën e popullsisë që hyn në martesë, ndërsa kostot gjithnjë e më të larta të jetesës e shtyjnë apo e shmangin krejtësisht këtë hap.

Presioni ekonomik është faktori kryesor i kësaj tendence. Të rinjtë përballen me paga të ulëta, çmime të papërballueshme të banesave dhe të qirave, si dhe pasiguri të lartë financiare, duke e bërë të vështirë krijimin e stabilitetit familjar. Si pasojë, shumë çifte e shtyjnë martesën në kohë, ndërsa problemet ekonomike brenda familjes po bëhen shkak i shpeshtë i konflikteve dhe divorceve.

Migracioni është një tjetër faktor i rëndësishëm. Shumë bashkëshortë jetojnë të ndarë për arsye pune, gjë që shpesh çon në prishje të marrëdhënieve ose në moslidhjen fare të martesës. Ndërkohë, ndryshimi i mentalitetit tek të rinjtë po i shtyn ata të prioritizojnë karrierën dhe pavarësinë financiare, duke zgjedhur bashkëjetesën pa formalizim ose martesën në moshë më të vonë.

Rritja e pjesëmarrjes së grave në tregun e punës dhe pavarësia e tyre financiare ka sjellë gjithashtu transformime të rëndësishme. Gratë janë më pak të varura ekonomikisht nga martesa dhe ndihen më të lira të marrin vendimin për t’u divorcuar kur lidhja nuk funksionon, duke shmangur sakrificat e dikurshme për të ruajtur familjen me çdo kusht.

Në zonat urbane, ritmi i shpejtë i jetesës, mungesa e mbështetjes sociale dhe stresi i përditshëm kanë shtuar presionin mbi çiftet. Ndërsa normat shoqërore janë liberalizuar, stigma ndaj divorcit është dobësuar ndjeshëm, duke e bërë këtë vendim më të pranueshëm dhe jo më një tabu.

Të dhënat tregojnë se familja shqiptare po ndryshon me shpejtësi, e ndikuar nga sfidat ekonomike, migracioni dhe transformimet sociale që po riformësojnë modelin tradicional të bashkëjetesës dhe martesës në vend.