Santorini, 23 nëntor 2025

Një zbulim i rëndësishëm shkencor ka hedhur dritë mbi dhjetëra mijëra tërmete që goditën zonën e Santorinit në fillim të vitit 2025, duke shkaktuar frikë të madhe mes banorëve dhe turistëve. Studiuesit kanë arritur në përfundimin se fenomeni u shkaktua nga lëvizja horizontale e magmës në një kanal nëntokësor, rreth 30 kilometra të gjatë dhe më shumë se 10 kilometra në thellësi.

Sipas studimit të botuar në revistën *Science*, ekipi shkencor përdori kombinimin e Inteligjencës Artificiale dhe analizave të avancuara fizike për të krijuar një hartë 3D të aktivitetit sizmik. Çdo tërmet u trajtua si një “sensor virtual”, duke i mundësuar IA-së të deshifronte modelet dhe tensionet e akumuluara në shtresën e Tokës.

Aktiviteti sizmik nisi në janar nën ishujt Santorini, Amorgos dhe Anafi, duke gjeneruar më shumë se 25 mijë tërmete, disa prej të cilëve me magnitudë mbi 5.0. Lëkundjet panikuan turistët dhe ushqyen frikën se vullkani nëntokësor Kolumbo mund të ishte pranë një shpërthimi, duke rikujtuar tërmetin shkatërrues të vitit 1956 me magnitudë 7.7.

Modeli i ri shkencor tregon se magma lëvizi horizontalisht nga zona e Santorinit drejt vullkanit Kolumbo, duke depërtuar në një kanal të gjatë nëntokësor. Vëllimi i magmës së zhvendosur ishte aq i madh sa do të mjaftonte për të mbushur rreth 200 mijë pishina olimpike. Këto intruzione magmatike çanë shtresat e shkëmbinjve dhe gjeneruan mijëra tërmete të njëpasnjëshme.

Shkencëtarët vlerësojnë se aktiviteti i pazakontë duket të ketë përfunduar, megjithatë paralajmërojnë se vullkanet mund të hyjnë në periudha të gjata paqëndrueshmërie, siç është vërejtur kohët e fundit në Islandën jugperëndimore.

Sipas studiuesve, përdorimi i Inteligjencës Artificiale në monitorimin e vullkaneve mund të revolucionarizojë parashikimet e rrezikut dhe të ndihmojë në mbrojtjen e popullatave që jetojnë në zona sizmike aktive, duke mundësuar reagim më të shpejtë dhe më të saktë ndaj fenomeneve gjeologjike.