Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut ka kërkuar shpjegime nga qeveria shqiptare dhe 36 studentë të Mjekësisë, të cilët kanë paraqitur një ankesë ndaj ligjit që i detyron të punojnë brenda vendit për një periudhë 3-vjeçare ose, në të kundërt, të mbulojnë koston e studimeve.

Studentët e Universitetit të Mjekësisë në Tiranë pretendojnë se me këtë ligj dhe me mënyrën se si u trajtua ankimi i tyre në sistemin vendas, janë cenuar disa të drejta themelore, përfshirë privatësinë, të drejtën për arsim, mosdiskriminimin dhe të drejtën për një proces të drejtë.

Gjykata e Strasburgut e ka pranuar çështjen për shqyrtim dhe u ka dërguar palëve një listë të detajuar pyetjesh. Ndër to përfshihet nëse ligji ishte i parashikuar qartë në sistemin shqiptar, nëse synonte një qëllim të justifikuar dhe si u trajtua dosja në Gjykatën Kushtetuese. Gjykata kërkon gjithashtu sqarime mbi procedurat që do të zbatohen nëse dispozitat mbeten në fuqi.

Ligji i kontestuar, i miratuar në vitin 2023, u prit me reagime nga studentët, të cilët e konsideruan si kufizim të zgjedhjes së lirë të profesionit dhe vendit të punës. Çështja u çua në Gjykatën Kushtetuese.

Më 26 shkurt 2024, Kushtetuesja vendosi të shfuqizojë pjesërisht ligjin. Edhe pse e konsideroi legjitim synimin për të garantuar stafe në sistemin shëndetësor publik, ajo e vlerësoi masën si të tepruar. Gjykata e uli afatin maksimal të detyrimit nga 5 vjet në 3 vjet dhe argumentoi se skema krijonte kufizim të vonuar për studentët që tashmë ishin të regjistruar.

Si pasojë e vendimit, Parlamenti bëri ndryshime më 19 shtator 2024, duke e përshtatur ligjin me rekomandimet e Kushtetueses. Afatet e angazhimit u rishikuan në 3, 2 ose 1 vit, sipas vitit të regjistrimit.

Megjithatë, detyrimi për të paguar “koston e plotë” të studimeve nëse studentët refuzojnë kontratën dhe pezullimi i diplomës deri në përfundimin e periudhës së punës mbetën në fuqi. Pikërisht këto dy elemente kundërshtohen nga 36 studentët që e kanë çuar çështjen në Gjykatën e Strasburgut.