Senati i Italisë miraton reformën e drejtësisë, duke hapur rrugën për një referendum vendimtar

Senati italian miratoi të enjten një reformë të gjerë të sistemit gjyqësor, duke avancuar kështu reformën kushtetuese më të rëndësishme të kryeministres Giorgia Meloni, pavarësisht kundërshtimit të ashpër nga trupa e magjistratëve dhe opozita qendër–e majtë.

Sfidat më të mëdha pritet të vijnë më vonë, pasi masa duhet të kalojë në një referendum kombëtar që pritet të zhvillohet në pranverën e ardhshme për t’u bërë ligj. Sipas sondazheve të fundit, italianët janë të ndarë për këtë çështje të debatueshme, e cila ka trazuar politikën e brendshme prej dekadash.

Votimi në Senat erdhi në një klimë tensioni të lartë midis koalicionit të Melonit dhe sistemit gjyqësor, pas vendimit të Gjykatës së Llogarive që refuzoi të miratojë planin e qeverisë për ndërtimin e një ure që do të lidhte Siçilinë me territorin kryesor të Italisë.

Meloni akuzoi gjykatën se po bënte “politikë”, për shkak të qëndrimit të saj kundër reformave të qeverisë — akuzë që gjyqtarët e mohuan. “Po hedhim një hap të rëndësishëm drejt një sistemi më efikas, më të balancuar dhe më afër qytetarëve,” deklaroi Meloni pas votimit, duke e quajtur reformën “një moment historik”.

—

Ndarja e karrierës së prokurorëve dhe gjyqtarëve

Nëse miratohet në referendum, reforma do të ristrukturojë rrënjësisht sistemin gjyqësor italian, duke ndarë përfundimisht rrugët e karrierës së prokurorëve dhe gjyqtarëve — një masë që, sipas qeverisë, do të shmangë konfliktet e interesit dhe do të kufizojë ndikimin politik brenda sistemit të drejtësisë.

Aktualisht, magjistratët hyjnë në sistem përmes një konkursi të vetëm dhe mund të kalojnë gjatë karrierës nga roli i gjyqtarit në atë të prokurorit dhe anasjelltas. Sipas reformës së re, kandidatët do të duhet të zgjedhin që në fillim nëse duan të jenë gjyqtarë apo prokurorë, pa pasur më mundësi ndryshimi.

Këshilli që mbikëqyr emërimet dhe çështjet disiplinore do të ndahet në dy trupa të pavarura vetëqeverisëse, anëtarët e të cilëve do të përzgjidhen me short, në vend të zgjedhjeve — një ndryshim që synon të parandalojë ndikimin e grupeve të interesit.

—

Megjithatë, gjyqësori ka akuzuar qeverinë se synon të marrë kontrollin mbi prokurorët për të diktuar se cilat krime mund ose nuk mund të hetohen — akuzë që është përsëritur edhe nga opozita qendër–e majtë.

“Kjo nuk është një reformë që përmirëson drejtësinë, as që ndihmon qytetarët italianë. Kjo reformë i shërben kësaj qeverie që të ketë duar të lira dhe të vendosë veten mbi ligjin dhe Kushtetutën,” deklaroi Elly Schlein, kryetarja e Partisë Demokratike.

—

Një provë politike për Melonin

Popullariteti i Giorgia Melonit mbetet më i lartë se në momentin kur mori detyrën, gjë që mund t’i japë asaj avantazh për të fituar referendumin, pavarësisht hezitimit të opinionit publik. Megjithatë, referendumi rrezikon të kthehet në një mjet për të shprehur pakënaqësinë e përgjithshme politike, paralajmëron analisti politik Lorenzo Pregliasco. “Shtyrja ose humbja e kësaj beteje mund të ketë pasoja serioze për Melonin dhe të dëmtojë imazhin e saj si fituese,” – tha ai, duke shtuar se sondazhet aktuale tregojnë një garë kokë më kokë midis mbështetësve dhe kundërshtarëve të reformës.

—

Një sistem drejtësie që ende vuan

Sistemi gjyqësor italian mbetet ndër më të ngadalshmit në Evropë. Të dhënat e fundit të BE-së tregojnë se duhen rreth 1000 ditë për të përfunduar një çështje civile apo tregtare — rreth 200 ditë më shumë se çdo vend tjetër i BE-së. Megjithatë, normat e përfundimit të çështjeve (mbi 100%) tregojnë përmirësime të dukshme në reduktimin e prapambetjeve të mëdha.

Qeveritë e njëpasnjëshme italiane kanë tentuar të reformojnë drejtësinë:

qeveritë e qendrës së majtë janë fokusuar më shumë te përmirësimi i efikasitetit të gjykatave,

ndërsa e djathta, nën ndikimin e ish-kryeministrit Silvio Berlusconi — i cili u përball me dhjetëra procese gjyqësore të lidhura me perandorinë e tij mediatike deri në vdekjen e tij në 2023 — ka synuar herë pas here të kufizojë fuqinë e prokurorëve.

Reforma e Melonit, pra, shihet si vazhdim i një beteje të vjetër për kontrollin mbi drejtësinë italiane — një betejë që tani po afrohet me një test historik në kutitë e votimit. /noa.al