Roberto Olivetti i kërkoi inxhinierit Perotto të projektonte një makinë elektronike të vogël në mënyrë që të mund të vendosej mbi tavolinë. Dhe në reklamë, një biznesmen punon buzë pishinës. Dhe bota ndryshoi

Sot mbush 60 vjet kompjuteri i parë personal në botë. Ishte mesi i tetorit 1965 (për saktësi, më 15 tetor). Pajisja e jashtëzakonshme, PC-ja e parë që u pa ndonjëherë, u prezantua në Nju Jork. Kjo është historia e asaj shpikjeje që ndryshoi përgjithmonë botën, e ribotuar sot me rastin e përvjetorit.

Fotoja historike

Në arkivin historik të Olivetti-t ruhet një foto e vitit 1964 ku duken katër burra pranë një prototipi të çuditshëm. Në pamje të parë ajo foto duket pa rëndësi, por në të vërtetë shënon fillimin e një revolucioni në jetët tona.

Inxhinierët Pier Giorgio Perotto, Giovanni De Sandre (ulur në rreshtin e parë) dhe tekniku Gastone Garziera (në këmbë majtas) kishin pothuajse përfunduar Olivetti Programma 101, kompjuterin e parë personal në botë, dhe vendosën ta përjetësonin atë moment. Por përpara se të mbërrijmë në atë foto, duhet të kthehemi pak pas në kohë.

Kompjuterët e parë

Kompjuterët e parë u zhvilluan për qëllime ushtarake gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ishin makina gjigante, shumë të kushtueshme dhe të përdorura vetëm nga teknikë të specializuar.

Qeveria amerikane e kishte kuptuar rëndësinë strategjike të kësaj teknologjie dhe përtej oqeanit po investoheshin burime të mëdha. Edhe në Itali, Olivetti filloi të punonte mbi ato makina llogaritëse elektronike të mëdha.

Vështirësitë e para

Në vitin 1955, në Ivrea u lançua projekti i Elea 9003, kompjuteri i parë elektronik italian, që katër vjet më vonë do t’i prezantohej presidentit Gronchi.

Por zhvillimi i elektronikës në Olivetti hasi në vështirësi të mëdha: teknologjia e re kërkonte investime të mëdha, ndërsa fitimet parashikoheshin vetëm në afat të gjatë. Për më tepër, në shkurt të vitit 1960, vdes papritur Adriano Olivetti, duke shënuar në një farë mënyre fundin e një epoke.

Roli i Roberto Olivetti-t

Drejtimin e kompanisë e mori Roberto Olivetti, djali i Adrianos. Vitet që pasuan ishin shumë të vështira: gjendja ekonomike kërkonte hyrjen e ortakëve të rinj dhe ristrukturim të gjerë të ndërmarrjes.

Në 1964, Divizioni Elektronik i Olivetti-t, edhe nën presione politike ndërkombëtare, iu shit General Electric.

Megjithatë, ekzistonte një projekt që kishte nisur në pranverën e vitit 1962, i cili nuk iu transferua amerikanëve dhe vazhdoi në mënyrë pothuajse të fshehtë.

Ishte ideja për të krijuar një kompjuter të ri, pak më të madh se një kuti këpucësh, që mund të mbahej mbi tavolinë.

Tre shpikës të guximshëm e çuan përpara këtë projekt. Në Olivetti tashmë ishte kuptuar se mekanika kishte arritur kulmin e saj, dhe se elektronika mund të sillte zhvillime të reja tregu.

Kështu, Roberto Olivetti i kërkoi inxhinierit Perotto të projektonte një pajisje elektronike me disa karakteristika shumë të qarta: të ishte e vogël, e lehtë për t’u përdorur, dhe e aftë të bënte llogaritje komplekse pa pasur nevojë për një laborator të tërë.

—

Në reklamën e vitit 1965, një biznesmen që punon buzë pishinës simbolizonte tashmë atë që sot quajmë smart working — ideja se teknologjia e re do t’i lejonte njerëzit të punonin kudo.

Kështu, nga një laborator i vogël në Ivrea, Olivetti Programma 101 shënoi lindjen e kompjuterit personal, duke i hapur rrugën epokës së informatikës që ndryshoi botën.

Përmasat e vogla

Kujton Gastone Garziera, një nga tre protagonistët e fotos historike: “Roberto Olivetti kishte kërkuar një makinë llogaritëse elektronike, dhe Perotto mendoi se ajo duhej të ishte e vogël, aq sa të mund të qëndronte mbi një tavolinë pune – një sfidë që në atë kohë dukej e pamundur. Problemi i dytë kishte të bënte me koston: në atë periudhë, pjesët elektronike ishin shumë të shtrenjta, prandaj duhej të reduktoheshin në minimum.”

—

Thjeshtësia e përdorimit

Ekzistonte pastaj një sfidë e tretë, aspak më e lehtë se të tjerat. Kompjuterët e mëdhenj të asaj kohe kërkonin skuadra teknikësh për t’u përdorur, ndërsa kjo makinë e re duhej t’i drejtohej përdoruesve jo specialistë. Duhej të mjaftonte një libërth me udhëzime. Grupi i vogël i shpikësve arriti të zgjidhte një nga një të gjitha problemet:

Problemi i madhësisë u zgjidh sajë një memorieje të re magnetostriktive, e përbërë nga një tel çeliku elastik i mbështjellë.

Thjeshtësia e përdorimit u sigurua nga kartat magnetike që, kur futeshin në makinë, përmbanin të gjitha të dhënat për ekzekutimin e një programi të caktuar.

Në këtë mënyrë, Olivetti Programma 101 u bë një kompjuter i vogël, praktik dhe intuitiv – shumë përpara kohës së vet.

—

“Smart working”-u i parashikuar

Ata tre burra nuk ishin të vetëdijshëm se po nisnin një revolucion. Pasi përfunduan pajisjen, ata shkuan tek drejtori i tyre, Natale Capellaro, për të paraqitur prototipin përfundimtar.

Garziera kujton: “Pas prezantimit, Capellaro qëndroi në heshtje me kokën ulur dhe më pas i tha Perottos: ‘I dashur inxhinier, duke parë këtë makinë, kuptoj se **epoka e llogaritjeve mekanike ka marrë fund.’’”

Ai kompjuter i vogël mund të përdorej në shkolla, zyra, madje edhe në spitale. Në një reklamë të Programma 101, shfaqej një biznesmen që punon buzë pishinës, një pamje që sot do ta quanim smart working — ideja e punës në distancë, e lindur dekada më parë.

—

Prezantimi në Nju Jork

Në tetor të vitit 1965, Programma 101 u prezantua në Panairin Ndërkombëtar të Makinave për Zyrë në Nju Jork, ku u bë ylli kryesor i ekspozitës dhe fitoi vëmendjen e madhe të shtypit amerikan.

Ndër blerësit e parë ishte NASA, e cila porositi mbi 40 njësi për të kryer llogaritjet e trajektoreve hënore që do të çonin njeriun në Hënë me misionin Apollo 11.

—

Konkurenca dhe trashëgimia

Konkurrentët filluan menjëherë të reagonin, duke krijuar produkte të ngjashme. Ishte fillimi i një gare të furishme teknologjike.

Dy vjet më vonë, në 1967, Hewlett-Packard (HP) prezantoi modelin HP9100, një makinë që përdorte disa zgjidhje të patentuara nga P101. Për këtë arsye, HP u detyrua t’i paguante Olivetti-t 900 mijë dollarë në formë royalties.

Megjithatë, për të konkurruar në atë treg të ri kërkoheshin burime të mëdha financiare dhe teknike, të cilat Olivetti nuk i zotëronte më pas shitjes së Divizionit Elektronik.

Por tre burrat e fotos kishin hapur një rrugë të re — dhe mbi atë rrugë, të tjerët ndërtuan autostradën e së ardhmes.

Përktheu noa.al, publikuar nga Corriere della sera