Sëmundjet kardiovaskulare dhe veçanërisht hipertensioni arterial paraqesin një shqetësim madhor për shëndetin publik në Shqipëri, sipas raportit të fundit global të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH).

Të dhënat tregojnë se rreth 47% e shqiptarëve të moshës 30–79 vjeç vuajnë nga tensioni i lartë i gjakut, një nivel dukshëm më i lartë se mesatarja globale prej 34%.

Nga mbi 797 mijë persona të prekur, vetëm:

49% janë të diagnostikuar,

38% marrin trajtim,

dhe vetëm 11% e mbajnë nën kontroll sëmundjen.

Këto shifra e rendisin Shqipërinë ndër vendet me nivelin më të ulët të kontrollit të hipertensionit në rajon, shumë larg objektivit global të OBSH-së prej 50%.

Një situatë që po përkeqësohet

Trendët historikë tregojnë një rritje të vazhdueshme të rasteve të diagnostikuara, por hendeku mes diagnostikimit, trajtimit dhe kontrollit mbetet i theksuar. Sipas të dhënave të vitit 2022, sëmundjet e zemrës përbënin gati 50% të të gjitha vdekjeve në vend, ndërsa 59 raste për 100 mijë banorë lidhen drejtpërdrejt me presionin e lartë të gjakut.

Konsumi i kripës – dyfishi i normës së lejuar

Faktori kryesor i rrezikut për hipertensionin, sipas OBSH-së, është konsumi i lartë i kripës. Shqiptarët konsumojnë mesatarisht 13 gramë kripë në ditë, sipas të dhënave për të rriturit mbi 25 vjeç – më shumë se dyfishi i kufirit të rekomanduar nga OBSH (5 gramë në ditë).

Ky nivel i lartë i konsumit të kripës është i lidhur ngushtë me rritjen e presionit të gjakut dhe konsiderohet një nga faktorët kryesorë që ndikon në përhapjen e hipertensionit në vend.

Megjithëse janë realizuar studime kombëtare për monitorimin e përdorimit të kripës, mungon një sistem i integruar të dhënash klinike që mundëson ndjekjen efektive të pacientëve dhe vlerësimin e rezultateve të trajtimit. OBSH: Nevojitet përmirësim i kujdesit parësor dhe fushata ndërgjegjësuese

Raporti i OBSH nënvizon se për të ulur barrën e hipertensionit, Shqipëria duhet të:

forcojë sistemin e kujdesit parësor,

zgjerojë fushatat e ndërgjegjësimit publik,

dhe përmirësojë aksesin në trajtim efektiv dhe të përballueshëm.

Faktorë të tjerë rreziku: Duhani, alkooli dhe inaktiviteti fizik

Përveç konsumit të kripës, duhanpirja mbetet një tjetër faktor serioz rreziku. Rreth 26% e të rriturve mbi 15 vjeç në Shqipëri janë duhanpirës aktivë – një përqindje më e lartë se në shumë vende të tjera evropiane.

Duhani jo vetëm që rrit rrezikun për hipertension, por shumëfishon ndikimin e tij, duke përshpejtuar dëmtimet në sistemin kardiovaskular dhe duke rritur rrezikun për infarkt apo goditje në tru.

Gjithashtu, 24% e të rriturve mbi 18 vjeç raportohen si fizikisht joaktivë. Mungesa e aktivitetit fizik shoqërohet me shtim peshe, obezitet dhe përkeqësim të metabolizmit – faktorë që kontribuojnë ndjeshëm në rritjen e presionit të gjakut.

Konkluzion

Me gati gjysmën e popullsisë së rritur të prekur nga hipertensioni dhe një nivel të ulët të trajtimit e kontrollit, Shqipëria përballet me një krizë të heshtur shëndetësore, që kërkon ndërhyrje të menjëhershme. Përmirësimi i politikave shëndetësore, forcimi i parandalimit dhe edukimi publik janë hapa të domosdoshëm për të frenuar përhapjen e kësaj sëmundjeje të lidhur ngushtë me vdekshmërinë në vend.