Tërheqja e Amerikës nga udhëheqja globale nën drejtimin e Trump po tundon të tjerët të testojnë fatin e tyre

Nga Financial Times, përktheu noa.al

Të martën e kësaj jave, Izraeli ndërmori një sulm me raketa ndaj një ndërtese në Katar ku strehoheshin zyrtarë të Hamasit. Katari është një aleat kryesor i SHBA-së jashtë NATO-s – dhe SHBA-ja është aleati më i fortë i vetë Izraelit. Vetëm disa orë më vonë, 19 dronë rusë hynë në hapësirën ajrore polake, disa prej tyre u rrëzuan nga avionë polakë dhe aleatë të NATO-s, në shkeljen më serioze të territorit të NATO-s që prej pushtimit të plotë rus të Ukrainës në vitin 2022.

Para disa vitesh, secili prej këtyre episodeve do të dukej i paimagjinueshëm. Të dyja së bashku tregojnë qartë se si tërheqja e përshpejtuar e SHBA-së nën Donald Trump nga roli i saj si “polic global” po krijon një botë pa rregulla.

Në të vërtetë, Amerika kishte nisur të lodhej nga roli i zbatuesit të rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla që vetë kishte ndërtuar, edhe përpara rikthimit të Trump-it. Administrata Biden kërkoi të largohej nga ndërhyrjet e kushtueshme ushtarake. Sulmi i Vladimir Putinit ndaj Ukrainës ndodhi më pak se gjashtë muaj pas tërheqjes kaotike të SHBA-së nga Afganistani. Por tërheqja më e gjerë amerikane është përshpejtuar dukshëm në mandatin e dytë të Trump.

Veprimet e Rusisë dhe Izraelit këtë javë janë ilustruese në mënyra të ndryshme. Vetëm një figurë globale ka fuqinë dhe autoritetin – nëse zgjedh ta ushtrojë – për t’i frenuar njëkohësisht Putinin dhe kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu: presidenti i SHBA-së. Të kesh një lider amerikan të paqëndrueshëm dhe të paparashikueshëm tundon të tjerët të testojnë limitet. Kalimi nga një rend i bazuar në rregulla në një rend të bazuar mbi transaksione dhe forcë të njëanshme prodhon një lloj anarkie dhe përhapjeje dhune.

Sulmi izraelit ndaj Dohas ishte veçanërisht tronditës, pasi Katari – në bashkëpunim me SHBA-në – ka qenë qendror në përpjekjet e ndërmjetësimit për t’i dhënë fund luftës në Gaza. Sulmi i paprovokuar i Izraelit ndaj territorit të një shteti sovran mund të shihet vetëm si një përpjekje cinike për të minuar ato përpjekje. Pas luftës së tij kundër Iranit, ky ishte vetëm shembulli më i fundit i Netanyahu-t që vepron pa asnjë kufizim. Izraeli vijon të godasë objektiva të Hizbollahut në Liban pavarësisht armëpushimit të nëntorit dhe të mbajë nën pushtim toka e të kryejë sulme në Sirinë e pas-Assadit.

Katari gjithashtu strehon bazën më të madhe ushtarake amerikane në Lindjen e Mesme. Nëse SHBA-ja u njoftua për sulmin izraelit vetëm në minutën e fundit, kjo sugjeron se Netanyahu ndihet praktikisht i pakufizuar. Nëse Uashingtoni u informua më herët, atëherë kjo nënkupton se lejoi Izraelin të sulmonte një aleat të rëndësishëm perëndimor. Çdo mundësi është alarmuese.

Ndërkohë, ministria e mbrojtjes e Moskës pretendon se dronët rusë kishin në shënjestër vetëm Ukrainën, duke nënkuptuar se ata që kaluan në Poloni ishin një gabim. Por shumë liderë evropianë dhe analistë ushtarakë janë të bindur se incidenti ishte pjesë e përpjekjeve të llogaritura të Rusisë për të testuar mbrojtjen dhe vendosmërinë e NATO-s. Në të dyja rastet, Kremlini ka qenë duke vëzhguar reagimin – së bashku me vende si Kina dhe Koreja e Veriut.

NATO ngriti avionë luftarakë për të rrëzuar disa nga dronët dhe mbajti konsultime urgjente mbi incidentin. Vendet evropiane anëtare të NATO-s nxituan ta dënonin shkeljen si një “provokim të qëllimshëm” dhe “të paprecedentë” nga Rusia, duke shpallur solidaritet me Poloninë. Por përgjigjja e paqartë e presidentit të SHBA-së – duke sugjeruar se episodi “mund të ketë qenë një gabim” – e pengoi aleancën të paraqiste reagimin e shpejtë, të fortë dhe të bashkuar që situata kërkonte. Është e vështirë të imagjinohet ndonjë president i mëparshëm amerikan që do të reagonte me kaq ambiguitet.

Trump u rikthye në pushtet duke premtuar t’i jepte fund “luftërave të përjetshme” të Amerikës, duke u paraqitur si paqebërës. Deri tani, megjithatë, gatishmëria e tij për t’u lënë të udhëhiqej nga Putini dhe dështimi për të përmbushur kërcënimet për të vendosur një çmim më të lartë ndaj Moskës, ka sjellë vetëm një përshkallëzim të ofensivës ruse në Ukrainë. Ironia e tërheqjes së Amerikës nga udhëheqja globale nën Trump është se ajo rrezikon të nxjerrë më shumë paqëndrueshmëri dhe konflikt – në të cilat, herët a vonë, fuqia më e madhe ushtarake në botë ka gjasa të tërhiqet sërish.

Foto: Donald Trump u rikthye në pushtet duke premtuar t’i jepte fund “luftërave të përjetshme” të Amerikës, duke u paraqitur si paqebërës © Reuters