Ekspertët paralajmërojnë për pasoja të rënda në sektorët kyç si arsimi, shëndetësia dhe mbrojtja sociale

Tiranë, 26 Qershor 2025 – Vendimi i udhëheqësve të NATO-s për të miratuar një rritje të ndjeshme të buxhetit të mbrojtjes – deri në 5% të Produktit të Brendshëm Bruto (PBB) – ka ngjallur shqetësime të forta në mesin e vendeve anëtare, përfshirë edhe Shqipërinë.

Sipas të dhënave të INSTAT, PBB-ja e Shqipërisë në vitin 2024 arriti në rreth 25.7 miliardë euro. Deri tani, vendi kishte si objektiv përmbushjen e kërkesës prej 2% të PBB-së për shpenzime në fushën e mbrojtjes, që përkthehej në 514 milionë euro në vit. Por me objektivin e ri prej 5%, kjo shifër pritet të kapë shifrën e 1.3 miliardë eurove, një barrë e rëndë për buxhetin e shtetit.

Arben Malaj, ish-ministër i Financave, e cilëson këtë vendim si të papërballueshëm për Shqipërinë, duke nënvizuar se qeveria do të përballet me zgjedhje të vështira: rritje të borxhit publik ose shkurtim të shpenzimeve në sektorët socialë.

“Dy janë opsionet: të rritet borxhi, ose të shkurtohen shpenzimet për arsim, shëndetësi dhe mbrojtje sociale. Nga do t’i gjejë Shqipëria këto para?”, u shpreh Malaj.

Në vitin 2025, buxheti i arsimit përfaqëson 2.36% të PBB-së, ai i shëndetësisë 2.78%, ndërsa skema e pensioneve zë 7.4% të PBB-së. Një rritje drastike në mbrojtje, sipas ekspertëve, mund të çojë në reduktime të rënda në këto sektorë jetikë.

“Mund të kemi paqe, por jo prosperitet. Nëse nuk investojmë në cilësinë e arsimit dhe mbrojtjes sociale, paqja bëhet e paqëndrueshme,” shtoi Malaj.

Aktualisht, buxheti i mbrojtjes në Shqipëri është 52.7 miliardë lekë. Nëse aplikohet objektivi i ri i NATO-s, ai duhet të rritet mbi 2.6 herë, duke kaluar shifrën 130 miliardë lekë.

Përtej aspektit financiar, ekspertët ngrenë shqetësime edhe për mospërputhje me rregullat themelore të NATO-s, ku mbrojtja kolektive (Neni 5 i Traktatit) nuk kushtëzohet me nivelin e kontributit financiar.

“Nuk është në dokumentet e NATO-s që ‘po nuk pagove, nuk mbrohesh’. Janë të nevojshme rritje të kujdesshme të shpenzimeve, por jo vendime që deformojnë frymën e aleancës,” thonë ekspertët.