Gjadër- Media italiane "Domani" i ka dedikuar një artikull çështjes së pranisë së emigrantëve në qendrat e pritjes në Shëngjin e Gjadër në bazë të marrëveshjes Itali-Shqipëri. "Domani" shkruan se janë regjistruar të paktën 45 episode me vetëlëndime, protesta dhe tentativa vetëvrasjeje që kur qendra në Gjadër filloi të funksionojë.

Në artikull shkruhet se duke krahasuar disa të dhëna, mund të vlerësohet se Qendra në Shqipëri ka pritur rreth 80 persona në muajt e fundit, por sipas medias italiane, të dhënat zyrtare nuk ekzistojnë dhe as parlamentarët nuk mund t’i pranojnë ato.

Sipas artikullit, në dëshmitë e atyre që kanë vizituar qendrën e riatdhesimit në Gjadër të Shqipërisë, ka një detaj të përsëritur: pyetja “çfarë dite është?”, e ndjekur menjëherë pas saj nga “çfarë ore është?”.

"Domani" shkruan se kjo pyetje bëhet nga të ndaluarit, të cilëve u është hequr dimensioni i kohës sapo kanë kaluar pragun e qendrës së kërkuar nga qeveria Meloni. Media italiane shkron më tej duke shkruar se janë barnat psikotrope që i kanë çuar ata në këtë gjendje.

Pjesë nga artikulli i "Domani":

Vetëlëndime, protesta, tentativa vetëvrasjeje. Të paktën 45 episode që kur qendra në Gjadër filloi të funksionojë. Duke krahasuar disa të dhëna, mund të vlerësohet se Qendra në Shqipëri ka pritur rreth 80 persona në muajt e fundit. Por të dhënat zyrtare nuk ekzistojnë dhe as parlamentarët nuk mund t’i pranojnë ato.

Në dëshmitë e atyre që kanë vizituar qendrën e riatdhesimit në Gjadër të Shqipërisë, ka një detaj të përsëritur: pyetja “çfarë dite është?”, e ndjekur menjëherë pas saj nga “çfarë ore është?”. Kjo pyetje bëhet nga të ndaluarit, të cilëve u është hequr dimensioni i kohës sapo kanë kaluar pragun e qendrës së kërkuar nga qeveria Meloni. Janë barnat psikotrope që i kanë çuar në këtë gjendje.

Asnjë orë dore, asnjë celular, ka televizorë, por nuk funksionojnë. Duhet të imagjinosh një strukturë të madhe, fantazmë dhe të heshtur, ku jehona e hapave dhe ku, pikërisht, humbja e vetëdijes për realitetin, për kalimin e kohës, për atë që po ndodh jashtë bëhen instrumente të asgjësimit. Mjedisi është i rregullt, i pastër, aseptik, një lloj distopie ku paraburgimi nuk i ngjan më atij të burgjeve të rrënuara dhe të ndyra italiane, me seksionet e nxirë nga tymi i zjarreve të ndezura duke u vënë flakën dyshekëve në shenjë proteste ose dëshpërimi.

Qendra shqiptare është krejt e re. Dhe duhet të imagjinohet, sepse si çdo institucion i plotë, është larguar nga vëmendja e publikut: deputetët dhe eurodeputetët që vendosin ta ushtrojnë të drejtën e tyre për ta vizituar atë janë sigurisht një bezdi për institucionin, gjë që shpesh i bën ata të presin me orë të tëra para se të lejojnë hyrjen.

Nga aeroporti i Tiranës duhet rreth një orë me makinë për të arritur atje: 55 kilometra përgjatë një rruge që gjarpëron midis një kreshte shkëmbore dhe lumit Drin. Struktura është 22 kilometra larg bregdetit.

Çfarë ka ndodhur në muajt e kaluar?

Emigrantët e ardhur në janar 2025 ishin grupi i tretë dhe më i madh që ka ardhur në qendrën e pritjes në Shëngjin. Edhe në dy rastet e mëparshme, të tetorit dhe nëntorit të kaluar, gjyqtarët nuk vërtetuan ndalimin e azilkërkuesve të sjellë në objektet shqiptare. Qeveria italiane u ndalua disa herë nga gjykatat për të sjellë emigrantë në Shëngjin dhe Gjadër. Shkak i ndalimit dhe kthimit të emigrantëve ishin listat e vendeve të origjinës së azilkërkuesve, ku qeveria italiane pretendonte se nuk duhet të ketë një listë të unifikuar për të gjitha shtetet e BE.

Në vitin 2023, kryeministrja italiane Giorgia Meloni dhe kryeministri shqiptar Edi Rama arritën një marrëveshje për ndërtimin e këtyre qendrave, me qëllim që Italia të menaxhojë fluksin e emigrantëve jashtë territorit të saj, duke shfrytëzuar Shqipërinë si një qendër pritjeje. Kjo marrëveshje ngjalli kritika të shumta nga organizatat ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, të cilat e shohin këtë projekt si një përpjekje për të zhvendosur problemin e emigrantëve në vende më të dobëta në aspektin ligjor dhe ekonomik.

Më 30 dhjetor 2024, Gjykata e Kasacionit në Itali i dha të drejtë Giorgia Melonit dhe kabinetit të saj të cilët pretendojnë se secili shtet duhet të ketë një listë të personalizuar të vendeve të sigurta dhe të pasigurta. Ndër të tjera, për pjesën e listës së vendeve të sigurta, Gjykata e Kasacionit tha se gjyqtarët e çështjeve të secilit rast nuk zëvendësojnë vlerësimin, i cili në përgjithësi është përgjegjësi vetëm e Ministrit të Jashtëm dhe Ministrave të tjerë.

Marrëveshja për emigrantët është kritikuar nga opozita italiane se është e shtrenjtë, me një kosto rreth 800 milionë euro gjatë pesë viteve, dhe sipas tyre trajton vetëm një pikë në oqeanin e emigrantëve që arrijnë në Itali çdo vit. Nga ana tjetër Komisioni Evropian dhe disa liderë evropianë kanë shprehur interesin që ai të bëhet një model i mundshëm për menaxhimin e emigrantëve jashtë territorit të BE-së.