EVROPË- Videoja dhe imazhet e para të polit jugor të Diellit janë dërguar në Tokë nga anija kozmike Solar Orbiter e Agjencisë Hapësinore Evropiane. Imazhet e reja do t’u mundësojnë shkencëtarëve të mësojnë se si Dielli ndryshon ciklet midis periudhave të stuhive të tërbuara dhe kohërave të qeta.

Kjo është e rëndësishme sepse aktiviteti intensiv diellor mund të ndikojë në komunikimin satelitor dhe të rrëzojë rrjetet e energjisë në Tokë. Imazhet e reja tregojnë një atmosferë të shndritshme e të ndritshme që në disa pjesë arrin temperaturat prej një milion gradë Celsius. Ndërmjet tyre janë re më të errëta gazi, të cilat, megjithëse shumë më të ftohta, janë ende njëqind mijë gradë përvëluese.

Fotografitë janë më të afërtat dhe më të detajuarat e bëra ndonjëherë nga Dielli dhe do t’i ndihmojnë shkencëtarët të mësojnë se si funksionon në të vërtetë ylli që na jep jetë në Tokë, sipas Prof. Carole Mundell, Drejtoreshës së Shkencës në ESA.

"Sot ne zbulojmë pamjet e para të njerëzimit mbi polin e Diellit", thotë ajo, raporton BBC.

Nga Toka, Dielli është aq i ndritshëm sa duket si një disk pa tipare dalluese. Por në frekuenca të ndryshme dhe duke përdorur filtra të veçantë, shkencëtarët mund ta shohin atë në formën e tij të vërtetë: si një top dinamik fluid, me fusha magnetike që përdridhen dhe rrotullohen në sipërfaqe dhe që krijojnë shpërthime dhe sythe gazi në atmosferën e tij. Janë këto fusha magnetike që përcaktojnë kur Dielli tërbohet dhe lëshon grimca drejt Tokës.

Shkencëtarët e dinë se Dielli ka një periudhë qetësie kur fushat magnetike janë të rregulluara, me yllin tonë që ka një pol magnetik verior dhe jugor të fiksuar. Kjo është një fazë kur Dielli nuk është në gjendje të prodhojë shpërthime të dhunshme, por këto fusha më pas bëhen komplekse dhe kaotike ndërsa riorientohen me polet veriore dhe jugore që ndërrohen afërsisht çdo 11 vjet.

Gjatë periudhës kaotike, Dielli përpiqet të zvogëlojë kompleksitetin e tij dhe dhuna përhapet, ndërsa copa të Diellit lëvizin drejt Tokës. Këto stuhi diellore mund të dëmtojnë satelitët e komunikimit dhe rrjetet e energjisë, megjithëse ato gjithashtu mund të shkaktojnë aurora të bukura në qiell.

Sipas Prof. Lucie Green të UCL, ka qenë e vështirë të parashikohet ky aktivitet me modele kompjuterike të Diellit sepse nuk ka pasur të dhëna mbi migrimin e fushave magnetike drejt poleve. Por kjo tani ka ndryshuar.

"Tani kemi copën që mungon në enigmë", tha ajo për BBC News.

"Përmbysja e fushave magnetike polare në Diell ka qenë një nga pyetjet e mëdha të hapura në shkencë dhe ajo që do të jemi në gjendje të bëjmë me Solar Orbiter është të matim për herë të parë rrjedhat vërtet të rëndësishme të lëngjeve që kapin pjesë të fushës magnetike përgjatë Diellit dhe i transportojnë ato në rajonet polare".

Qëllimi përfundimtar është të zhvillohen modele kompjuterike të Diellit në mënyrë që të parashikohet ky i ashtuquajtur mot hapësinor. Parashikimet e sakta do t’u mundësojnë operatorëve të satelitëve, kompanive të shpërndarjes së energjisë, si dhe vëzhguesve të aurorës, të planifikojnë më mirë stuhitë intensive diellore.

"Ky është Graali i Shenjtë i fizikës diellore", thotë Prof. Christopher Owen, i cili specializohet në studimet e erës diellore duke përdorur të dhëna nga anija kozmike.

"Solar Orbiter do të na mundësojë të shkojmë në thelb të disa prej shkencave themelore të motit hapësinor. Por duhet bërë edhe pak punë para se të arrijmë në pikën ku shohim sinjale në Diell mbi të cilat mund të mbështetemi për të parashikuar shpërthimet që mund të godasin Tokën".

Çdo ngjyrë përfaqëson një element të ndryshëm në një shtresë të Diellit. Nga e majta në të djathtë: Hidrogjen, Karbon, Oksigjen, Neon dhe Magnez. Sondazhi Solar Orbiter ka kapur gjithashtu imazhe të reja të elementeve kimike në shtresa të ndryshme të Diellit dhe lëvizjes së tyre. Këto janë marrë duke përdorur një instrument të quajtur SPICE, i cili mat frekuencat specifike të dritës, të quajtura vija spektrale, të cilat dërgohen nga elementë specifikë kimikë si hidrogjeni, karboni, oksigjeni, neoni dhe magnezi në temperatura të njohura.

Për herë të parë, ekipi i SPICE ka ndjekur vijat spektrale për të matur shpejtësinë me të cilën lëvizin grumbujt e materialit diellor. Këto matje mund të zbulojnë se si grimcat hidhen nga Dielli në formën e erës diellore./BBC