SHBA- Astronomët që matin të gjithë lëndën normale në univers deri më tani kanë arritur të gjejnë më pak se gjysmën e materies totale të prodhuar në Big Bengun 13.6 miliardë vjet më parë. Por, ku është pjesa tjetër?

Matjet e reja duket se kanë gjetur këtë lëndë të humbur në formën e gazit të hidrogjenit të jonizuar shumë të përhapur dhe të padukshëm, i cili formon një aureolë rreth galaktikave dhe është më i fryrë dhe më i zgjeruar se sa mendonin astronomët. Studimi, i cili është postuar në bazën e të dhënave arXiv dhe do të publikohet në revistën Physical Review Letters, është bashkëautor nga 75 shkencëtarë nga institucione në mbarë botën.

Sipas studimit, ndërsa materia e errët përbën pjesën më të madhe – rreth 84% – të materies në univers, pjesa tjetër është lëndë normale. Vetëm 7% e materies normale është në formën e yjeve, ndërsa pjesa tjetër është në formën e gazit të padukshëm të hidrogjenit – shumica e të cilit është i jonizuar – në galaktika dhe në fijet që i lidhin ato në një lloj rrjete kozmike.

Si u gjet hidrogjenin e padukshëm

Ky gaz është shumë i ftohtë dhe shumë i përhapur për t’u parë me teknikat e zakonshme të disponueshme për astronomët, dhe kjo është arsyeja pse ai u ka shmangur vëzhgimeve deri më tani. Në studimin e ri, studiuesit vlerësuan shpërndarjen e hidrogjenit të jonizuar rreth galaktikave duke grumbulluar imazhe të rreth 7 milionë galaktikave – të gjitha rreth 8 miliardë vite dritë nga Toka – dhe duke matur ndryshimin e rrezatimit të sfondit të mikrovalës (mbetja e rrezatimit të emetuar nga universi kur ishte në një gjendje presioni dhe presioni jashtëzakonisht të lartë).

"Rrezatimi i sfondit të mikrovalës qëndron pas gjithçkaje që shohim në univers. Është skaji i universit të vëzhgueshëm," tha Simone Ferraro, një shkencëtare në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley.

Imazhet e galaktikave të përdorura u mblodhën nga Instrumenti Spektroskopik i Energjisë së Errët (DESI) në Observatorin Kombëtar Kitt Peak në Arizona, ndërsa matjet e rrezatimit të sfondit të mikrovalës u bënë nga Teleskopi Kozmologjik Atacama (ACT) në Kili.