TIRANA- Sektori i Teknologjisë së Informacionit (IT) në Shqipëri është ndër më pak konkurruesit mes vendeve të Europës në zhvillim, sipas indeksit të Konkurueshmërisë së IT-së*, përpiluar nga Emerging Europë.

Shqipëria renditet në vendin e 21, mes 23 vendeve, duke marrë një vlerësim total 36.37 pikë në 4 seksione (Talenti, Infrastruktura e IT-së, Ndikimi ekonomik dhe Mjedisi i Biznesit), shumë më poshtë Kosovës dhe vendeve të tjera të Ballkanit.

Shqipëria renditet e 21-ta në kategorinë e Talenteve me rezultatin 10.06, duke reflektuar sfidat e vendit për përmirësimin e arsimit në IT dhe zhvillimin e fuqisë punëtore. Megjithatë, iniciativa të tilla si futja e kodimit në shkolla dhe zgjerimi i programeve të shkrim-leximit dixhital po ndihmojnë në ndërtimin e një themeli për rritjen e ardhshme. Sistemi arsimor i Shqipërisë po përqendrohet gjithnjë e më shumë në kurse të lidhura me IT-në dhe numri i studentëve që hyjnë në këtë fushë po rritet vazhdimisht.

Në vitin 2022, Shqipëria pa një progres të rëndësishëm në arsimin e IT, me një kulm prej 8293 studentësh të IT të regjistruar, dhe shumica e këtyre studentëve morën pjesë në programe bachelor dhe kurse.

Shqipëria renditet e dyta për numrin e të diplomuarve në IT për 100 mijë banorë. Por nga ana tjetër ata që punojnë në këtë sektor janë ndër më pak të paguarit në rajon.

“Për këtë vit, vendet kryesore për nga numri i studentëve të TIK-ut për 100,000 banorë të moshës 15-64 vjeç janë Kosova, Serbia dhe Estonia, të ndjekura nga Letonia dhe Ukraina.

Në vitin 2022 kishte 372 studentë TIK për 100,000 banorë të moshës 15-64 vjeç në të gjithë rajonin. Ukraina, Shqipëria dhe Estonia janë në krye të listës së numrit të të diplomuarve për 100,000 banorë të moshës 15-64 vjeç në 2022”, thuhet në raport.

Paga mesatare bruto e njerëzve të punësuar në TIK në të gjithë rajonin është 2,115 euro, që është pothuajse 14.3 për qind (ose më shumë se 264 euro) më shumë se një vit më parë.

Pagat më të larta janë ende në Lituani dhe Estoni, si në 2020 dhe 2021, të ndjekura nga Çekia; ndërsa pagat më të ulëta janë në Azerbajxhan, Shqipëri dhe Kosovë. Mesatarisht, Lituania, Estonia dhe Çekia ofrojnë paga pothuajse 48 për qind më të larta se ato në Europën në zhvillim në tërësi, ndërsa Azerbajxhani, Shqipëria dhe Kosova mesatarisht kanë paga që janë më shumë se 2.5 herë më të ulëta se mesatarja e rajonit.

Infrastruktura e IT-së: Transformimi dixhital në progres

Infrastruktura e IT-së e Shqipërisë renditet e 15-ta, me notën 8.52. Vendi ka bërë hapa të rëndësishëm në zgjerimin e infrastrukturës dixhitale, të mbështetur nga iniciativa të ndryshme qeveritare që synojnë përmirësimin e lidhjes me internetin dhe rritjen e aksesit në shërbimet dixhitale. Pavarësisht se është relativisht e vogël në krahasim me vendet e tjera në Evropën në zhvillim, Shqipëria ka plane ambicioze për të modernizuar infrastrukturën e saj IT.

Projektet kryesore përfshijnë laboratorët inteligjentë në shkolla, zgjerimin e shërbimeve dixhitale dhe promovimin e qeverisjes elektronike.

Deri në vitin 2023, mbi 95 për qind e aplikimeve për shërbime publike po dorëzoheshin online nëpërmjet portalit e-Albania, duke treguar angazhimin e vendit për të përqafuar transformimin dixhital.

Ndikimi ekonomik: I qëndrueshëm por në rritje

Shqipëria renditet e 19-ta në kategorinë e Ndikimit Ekonomik, me notën 8.19.

Ndërsa sektori i IT në Shqipëri është ende në zhvillim, vendi ka bërë përparim të dukshëm vitet e fundit, veçanërisht në eksportet e IT.

Eksporti i shërbimeve të TI-së, përfshirë shërbimet kompjuterike, është rritur vazhdimisht, me vlerën e eksporteve të shërbimeve të IT-së që është rritur nga 68.4 milionë euro në 2018 në 155.3 milionë euro në vitin 2022. Kjo paraqet një rritje të ndjeshme të kontributit të IT-së në ekonominë kombëtare.

Sektori i IT-së në Shqipëri vazhdon të tërheqë investime të huaja, veçanërisht nga kompanitë që kërkojnë zgjidhje me kosto efektive në zhvillimin e softuerit dhe shërbimet e IT.

Qeveria ka prezantuar politika që synojnë krijimin e një mjedisi të favorshëm për investitorët e huaj, veçanërisht në sektorin e IT, i cili pritet të kontribuojë më shumë në ekonomi në vitet e ardhshme.

Mjedisi i biznesit: Mbështetje për startup-et dhe inovacionin

Shqipëria renditet e 19-ta në kategorinë e Mjedisit të Biznesit, me notën 9.60. Ndërsa vendi ende përballet me sfida në tërheqjen e investimeve në shkallë të gjerë, ekosistemi i tij fillestar po evoluon me shpejtësi. Programet qeveritare si Albania Tech dhe iniciativa të ndryshme sipërmarrjeje po nxisin inovacionin dhe mbështesin rritjen e bizneseve fillestare.

Shqipëria ka prezantuar disa strategji për të përmirësuar mjedisin e saj të biznesit, duke përfshirë stimujt tatimorë për firmat e IT dhe rritjen e mbështetjes për sipërmarrjet e drejtuara nga teknologjia.

Strategjia kombëtare e sigurisë kibernetike (2020-25) nënvizon më tej angazhimin e qeverisë për të siguruar një mjedis të sigurt dhe mbështetës për lulëzimin e bizneseve të IT./ Monitor